Osmanlı ekonomi anlayışının oluşmasında örfler, İslamiyet ve devletin hakim olduğu coğrafyadaki kültürler etkili olmuştur.
Tarihi süreç içinde Osmanlı ekonomisinde klasik dönemde 3 temel ilke vardır:
1. İAŞECİLİK: Bu ilkeye göre reayanın refahını sürekli kılmak için öncelikle piyasada istenilen kalitede,uygun fiyatta yeteri kadar mal bulunmalıdır.Bu nedenle Osmanlı’da üretime önem verilmiştir.
2. GELENKÇİLİK: Bu ilke sosyal ve ekonomik ilişkilerde mevcut dengelerikorumayı ve varolan düzeni bozacak değişme eğilimlerini engelleme eğilimlerini ifade etmektedir.(üretim-tüketim dengesi)
3. FİSKALİZM: Bu ilke hazineye ait gelirleri mümkün olduğunca yüksek tutma ve ulaştığı düzeyin altına indirmemeyi hedefliyordu.
Ülke toprakları hanedana aitti ancak bu toprakların kullanımı reayaya(halk) bırakılmıştı.Devlet,her köylünün geçimini sağlayacak kadar toprağı ekmesini sağlamaya çalışıyordu.Tarımsal teşkilatlanmayı da tımar sistemiyle gerçekleştirmişti.
KLASİK DÖNEM OSMANLI EKONOMİSİ
Klasik dönemde Osmanlı mali teşkilatı:
a) MerkezMaliyesi
b) Tımar
c) VakıfSistemleri
olmak üzere 3’e ayrılmıştı.
A) MERKEZ MALİYESİ
Gelir-gider hesaplarının tutulduğu bu teşkilatın başında BAŞ DEFTERDAR vardı. Baş defterdar Rumeli defterdarı idi. Rumeli ve Anadolu eyaletlerinin dışında kalan yerlerde de Baş Defterdara bağlı taşra defterdarlıkları vardı. Merkez maliyesinde çalışan memurlar devletten maaş almazlardı. Bunların gelirleri kayıtlar ve tescillerden gelen vergilerdi. Osmanlı’da bu dönemde iki çeşit vergi toplanmıştı:1. Şer’i Vergi 2. Örfi Vergi
| ŞER’İ VERGİLER | ÖRFİ VERGİLER |
| AĞIL, AĞNAM VERGİLERİ | İMDADİYE-İ SEFERİYE VERGİSİ |
| GEÇİT VERGİSİ | AVARIZ VERGİSİ |
| OTLAK,YAYLAK VERGİSİ | LANE-İ CİHADİYYE VERGİSİ |
| DÖNÜM VERGİSİ | DERBEND RESMİ VERGİSİ |
| ÇİFTHANE VERGİSİ | KÜREKÇİ BEDELİVERGİSİ |
| ÇİFTBOZAN VERGİSİ | İZN-İ SEFİNE VERGİSİ |
| TAPU VERGİSİ | İMDADİYYE-İ HAZARİYYE VERGİSİ |
| İHTİSAB VERGİSİ | |
| MADEN, GÜMRÜK VERGİLERİ | |
| HARAC VERGİSİ |
B) TIMAR SİSTEMİ
Osmanlı mali sisteminde tımar, bir kısım asker ve memurlara geçim,hizmet ve masraflarına karşılık belirli bölgelerin vergi kaynaklarının tahsis edilmesidir.Topraklar tımar sisteminde gelirlerine göre 3 kısma ayrılardı:
1. HAS: yıllık geliri 100 000 akçedenfazla arazilerdir.
2. ZEAMET: Yıllık geliri 20 000 – 100 000akçe arasında olan arazilerdir.
3. TIMAR: Yıllık geliri 20 000 akçeyekadar olan arazilerdir.
* Tımar, SİPAHİ denilen eyalet askerlerine tahsis edilirdi.
* Tımar topraklarının devlet malı olmasından dolayı miras bırakılması yada devredilmesi yasaktı.
* Toprak sipahinin ve köylünün elinden keyfi olarak alınamazdı.
* Sipahi-reaya ilişkisi kanunla belirlenmişti.Sipahi ve diğer dirlik sahipleri tımar sisteminin sürekliliğini sağlamakla mükellefti.Reayası kaçan sipahi, gelirini kaybederdi.Bu nedenle reayanın toprağı terk etmesi yasaktı.Sipahi kadının emri gereğince köylüsünü 15 yıliçinde toprağa dönmeye zorlayabilirdi.Köylü kentte iş bulmuşsa sipahiye ÇİFTBOZANVERGİSİ ödemek zorundaydı.Köylü toprağı başkasına devretmek isterse sipahi yeni durumu onaylar ve toprağın tapusunu yeni sahibine verirdi.Kuralları ihlal eden sipahinin toprağı elinden alınırdı.Köylü ise sipahinin evini yapma,ambarını yapma,1 günlük yürüyüş mesafesindeki pazara sipahinin ürününü götürüp taşıma,sipahinin çayırını biçme gibi görevleri vardı.
C) VAKIF SİSTEMİ
Türk-İslam devletlerinde olduğu gibi Osmanlılar ’da da servetin toplumun tüm kesimlerine eşit olarak yayılması ve halkın temel ihtiyaçlarının karşılanmasına önem verilmiştir. Bunu gerçekleştirmek için özellikle vakıflar sosyal refahı arttırmak için önemli yatırımlar yapmışlardır.Vakıflar yaptıkları bu işlerde vergi vermemişlerdir. Faaliyetlerini gerçekleştirmek için nakit para bağışı, kira getiren bir gayrimenkulün bağışlanması,vakfedilen arazinin ekilmesi gibi farklı yollardan gelir elde etmeye çalışmışlardır. Vakıflar ekonomide düzenli ve muazzam bir para akışının gerçekleşmesini sağlamışlardır.
2019-12-06 Admin Admin
Taglar: OsmanlıEkonomisi
| Tarih Ders Notları - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
Cumhuriyet Döneminde Eğitim (1938 e kadar)
Milli Mücadele eğitimi derinden etkilemiş, Anadolu’daki işgal kuvvetleri, okullarda kendi propagandalarını yaparken bazı okulları da kapatmışlardır. |
|
Cumhuriyet Döneminde Ekonomi (1938 e kadar)
Yeni Türk Devletinin ekonomi politikalarını belirlemek için 17 şubat - 4 Mart 1923 tarihleri arasında İzmir’de Türkiye İktisat Kongresi toplanmıştır. |
|
İlk Türk Devletlerinde Eğitim
Askeri Eğitim, Mesleki Eğitim, Bilim. İlk Türk devletlerinde bilgiye ve bilgili insana önem verilmiştir. |
|
17. ve 18. Yüzyıl Osmanlı Devlet Teşkilatı
Bu yüzyıllarda meydana gelen önemli değişmeler şunlardır. Osmanlı devletinde 18. yüzyılda sadrazamın güçlenmesiyle Divan Toplantıları Bab-ıali de(sadrazam konağı) toplanmaya başladı. |
|
İlk Türk Devletlerinde Devlet Teşkilatı
İlk Türk Devletlerinde Devlet Anlayışı, Türklerde Ordu, Devlet Yönetimi. İlk Türk devletlerinde Kağanı koruyan seçme muhafız birliklerine Böri, Keşifler yapan akıncı birliklerine deYelme denir. |
|
İlk Türk Devletlerinde Ekonomi
Bozkır hayatında göçebe toplum olarak varlığını sürdüren İlk Türklerde ekonominin temelini hayvancılık oluşturur. En çok koyun ve at yetiştirilirdi. Zenginler at eti, diğer insanlar ise koyun eti yerlerdi. Kısrak sütünden kımız, dar |
Sayfa Yorumları