Zeydiyye ve Ortaya Çıkışı

* Kurucusu ZEYD B. ALİ (ö122/740)

* Zeyd b. Ali (Hüseynin torunu) Zeynel Abidin’in oğlu, Cafer-i Sadık’ın amcasıdır

* Zeydiyye, Zeyd b. Ali ayaklanmalara katıldıktan sonra Şiilikten oluşan bir akımdır

* Kûfe ve Basra’da Zeyd b. Ali’yle birlikte ayaklanmalarla başlıyor, kendisi uzun süre ayaklanamaya karşı dirense de sıkıştırılmalara karşı daha fazla dayanamaz ve ayaklanmaya onay verir. Ayaklanama için belirli bir tarih isterler, tarih belirlenince bu devletin kulağına gider ve buna göre önlemlerini almaya başlar

* Ayrıca Zeyd b. Ali’nin taraftarları arasına fitne yayar (devlet) “Sizce Zeyd b. Ali önceki halifeler hakkında ne diyor bir sorun”. Bunun üzerine Ali’ye bu soru sorulur ve şu cevabı verir: “Ali en faziletlisiydi, ancak diğerleri hakkında Ali olumsuz konuşmadı, bende olumsuz konuşmam” bunun üzerine bir çoğu Zeyd b. Ali’yi terk etti. Geriye Zeyd b. Ali’ye sadık sadece 300 kişi kalıyor. Zeyd’den ayrılan gruba RÂFIZA adı verilir, Zeyd’le birlikte kalanlara ZEYDİYYE denir

* Zeyd ve taraftarları Emevi ordusuna karşı savaşır. İlk iki gün başarılı savaşır, ancak ikinci günün akşamı nereden geldiği belli olmayan ok tarafından alnından vurulur ve hayatını kaybeder.(Denilir ki cesedi uzun süre çıplak şekilde çarmıha gerilmiş halde bırakılmıştır)

* Zeydiyye’de Zeyd b. Ali’den sonra siyasî farklılık başlar

* Fikrî olarak Zeydiyye’yi sistematikleştiren kişi KASIM B. İBRAHİM B. RESSİ (246)

* İbn Ressi ile birlikte mu’tezilî unsurlar görmekteyiz

* Zeydiyye’de Mu’tezile’deki gibi beş esas vardır; bunların dördü Mu’tezile’dekinin aynısıdır, Tevhid, Adalet, Vaad-Vaid; El Emru bi’l ma’ruf ve nehy-ü ani’l münker (ayrıca Zeydiyye’de İmamet esası vardır

* Kasım Ressi’nin güçlü ders halkası vardı. Burada kendisine gelen talebeler yetiştirmiştir

Zeydiliğin görüşleri:

1. TEVHİD:

* Teşbih ve Tecessim reddi: Tevhid konusunda Mu’tezile gibi son derece hassas. Allah’ı cisimlerden uzak tutumamız gerekir

* Allah’ın sıfatları zatı ile kaim değildir (Kur’anın mahluk olduğunu da Mu’tezile gibi savunurlar)

2. ADALET:

* Allah’ın fiileri

* Kulların filleri: hesap verecek olan kul seçer ve kendi fiilini kendisi yapar. Fiilin faili kuldur,aksi takdirde kula sorumluluk tereddüp etmez! Hesaba çekilmesi gerekir, bundan dolayı fiillerinden tamamen kendisi sorumludur

3. VAAD-VAİD:

* Allah ne vaad ne de vaidinden dönmez

4. EL EMRU Bİ’L MA’RUF VE NEHYÜ ANİ’L MÜNKER:

* Bu konuda Mu’tezile’den daha ileriye giderler ve masiyet varsa gerekirse güç kullanılır. Hatta kendi İmamlarına karşı da ayaklanırlar

5. İMAMET:

ZEYDİYYE (ÖZET:Quintessenz)
* HicrÎ 121 yılında Zeyd b. Ali’nın yanında Emevilere karşı ayaklananlara verilen isimdir. Zeyd b. Ali’den ayrılanlara RAFİZİYYE denir. O zamanki siyasî ortam Şia’nın aleyhine idi. Hutbelerde Ali ve evladının aleyhinde sözler, küfür ve hakaretler yağdırılıyordu, devlet tarafından özel gözetim altında tutuluyordu. Zeyd b. Ali gibi güçlü ve siyasetten anlayan bir liderin etrafından toparlanıp ayaklanma birebir fırsat idi. Emevî devleti Zeyd b. Ali’nin taraftarlarını ona karşı getirmek ve gücünü kırmak için fitne yaymış ve taraftarlarına: “Zeyd’e sorun bakalım halifeler hakkında ne diyor?” Zeyd b. Ali:”En faziletlisi Ali olmakla birlikte, Ali onlara hakaret etmedi, bende etmem. Hilafetleri meşrudur” der ve bir çok kişi ondan ayrılır. Geriye sadece 300 kişi kalır! Bunlarla Emevî ordusuna karşı ayaklanır. İlk gün başarı ile, ancak ikinci gün nerden geldiği bilinmeyen bir ok ile alnından vurulur ve ölür. Yani Şia siyasî olarak ilk defa Zeyd b. Ali ve taraftarlarıyla oluşuyor. İlk Zyediler 2 gruptur: Betriyye, ki bunlar Zeyd b. Ali’nin görüşüne daha yakın ve ilk başlarda daha fazla tutulan görüş de budur ve ikinci grup Carudiyye’dir; bunlar Hz. Ali’den önce gelen halifelere GASIB, onlara uyanlara da Fasık derler ve daha sonra benimsenen grup da bu gruptur

İsmailiyye’ye verilen farklı isimler:

İSMAİLİYYE:
İsmail b. Cafer’den dolayı

BATINİYYE:
* Bazılarına göre Batın ile zahir ayrılmaz

* Bazılarına göre Batınılik asıl, zahirilik sonra…

KARMATi:
* Muhammed b. İsmail gaybettedir derler

TA’LİMİYYE:
*Din ancak İmamın öğretmesiyle öğrenilir (Hasan Sabbah’ın düşüncesi)

SEB’İYYE: yedici
* Evren 7 devirden oluşuyor derler

* Adem, Nuh, İbrahim, Musa, İsa Hz. Muhammed ve Muhammed b. İsmail sırası esastır!

* Veya Adem ile Nuh arasında Adem şeriatını savunan 7 vekil/vasî vardır, yedinci vekil aynı zamanda sonraki dönemin Peygamberidir, yeni şeriat getirir. Buna göre o zaman Nuh, Adem’in vekilidir. Ozaman Hz. Muhammed’in vekili ve ondan sonra Peygamber Muhammed b. İsmail’dir

MELAHİDE:
* Muhalifler bu ismi vermiştir. Sapık olduklarını göstermek için…
* Onlar kendilerine Ehl-i dava; ehl-i tebliğ, ehl-i hak demişler

2019-12-30 Admin Admin

Taglar: Zeydiyye Ortaya Çıkışı

İslam Mezhepler Tarihi - İlginizi çekebilecek başlıklar
İmamiyye ve Ortaya Çıkışı İmamiyye’ye verilen isimler: İmamiyye, İsna Aşeriyye, Caferiyye, Rafıza, Katiyye
Haricilerin Temel Görüşleri İman Nazariyyesi, Menzile beynel Menzileteyn, Ru’yetullah, Halku’l Kur’an, Tevella ve Teberra, İmamet
Hariclerin Kolları ve Sebepleri Haricilerin teşekkülünü tahkim olayına bağlamak olmaz, bardağı taşıran son damla Tahkim olayı idi. Hariciliğin zuhurundaki tek sebep Tahkim olayı değildir.
İlk Mezhep - Haricilik İsyan etmek, ayaklanmak… muhalifleri bu ismi kendilerine karalama maksatlı söylüyor (hakk’tan İslam’dan çıkan)