Günlük yaşamda maddenin katı, sıvı ve gaz hâlleri ile iç içe yaşarız. Plazma ise maddenin diğer hâlleri kadar ön planda görünmez iken, evrenin neredeyse tamamına yakını yani yaklaşık % 96 sı plazma hâli özelliği taşır.
Plazma Nasıl Oluşur?
Plazma, iyonize olmuş gazlardan meydana gelmiştir. Bir gazın atomları iyonize olurken, serbest elektronların-dan bir kısmı atomu terk eder. Nötr bir atomun çekirdeğindeki pozitif yüklü protonların sayısı ile çekirdek etrafındaki yörüngelerde dolanan negatif yüklü elektronların sayısının birbirlerine eşit olduğunu biliyoruz. Bir ya da birkaç elektron atomu terk ettiğinde ise atomda pozitif yük fazlalığı oluşur. Böyle bir atoma pozitif iyon denir.
Plazma, bu şekilde iyon hâline gelmiş atomlarla elektronlardan oluşan ve bunların serbestçe hareket ettiği bir yapıdır. Her ne kadar elektronlar ve iyonlar yüklü olsalar da, normal bir gazın iyonize olması sonucu oluşan plazmayı bir bütün olarak düşündüğümüzde negatif yüklerin sayısı ile pozitif yüklerin sayısı birbirine eşit olduğundan plazma nötrdür.
* Plazma, sürekli hareket eden ve etkileşen yüklü parçacıklar topluluğudur
* Plazma hâlinde atomlar iyonlaşır ve sürekli olarak birbirleri ile çarpışırlar.
* Plazma elektriksel olarak nötrdür ve çok iyi bir iletkendir. Isı ve elektriği iyi iletir.
* Plazma dış ortama karşı elektriksel olarak nötr dür. Eşit sayıda pozitif (iyon yükleri) ve negatif (elektronlar) yüklere sahiptir. Plazma elektrik ve manyetik alanlarla etkileşir.
* Plazma yüksek ya da düşük sıcaklık ve enerji yoğunluğuna sahiptir.
Güneş, yıldızlar, güneş rüzgârları maddenin plazma hâlinin uzaydaki örnekleridir. Şimşek, yıldırım, kuzey ve güney kutup ışıkları ise maddenin plazma hâlinin yeryüzü üzerindeki örnekleridir.
* Plazma elektriksel olarak nötrdür ve çok iyi bir iletkendir. Isı ve elektriği iyi iletir.
* Plazma dış ortama karşı elektriksel olarak nötr dür. Eşit sayıda pozitif (iyon yükleri) ve negatif (elektronlar) yüklere sahiptir. Plazma elektrik ve manyetik alanlarla etkileşir.
* Plazma yüksek ya da düşük sıcaklık ve enerji yoğunluğuna sahiptir.
Güneş, yıldızlar, güneş rüzgârları maddenin plazma hâlinin uzaydaki örnekleridir. Şimşek, yıldırım, kuzey ve güney kutup ışıkları ise maddenin plazma hâlinin yeryüzü üzerindeki örnekleridir.
Dünyada Üretilebilen Plazmalar
Plazmalar laboratuvar ortamlarında gazların ısıtılarak çok yüksek sıcaklıklara ulaştırılması ile ya da çok düşük sıcaklıklarda yüksek enerjili parçacıklara ya da ışımaya tabi tutularak üretilebilirler.
Plazma topu, floresan ve neon lâmbaları ve mum alevi (fitile yakın kısmı) Dünya’da üretilebilen plazma örneklerdir.
Günlük yaşamımızda plazmanın birçok örneği mevcut-tur. Bir floresan lâmbanın düğmesine basıldığında yük-sek voltajlı bir elektron akımına neden olunur. Bu elektronlar, bazı atomları iyonlaştırır. İyonize olan atomlar plazmayı oluşturur ve ışıma gerçekleşir.
Benzer şekilde, elektron bombardımanına uğrayan neon lâmbaları da bazı atomların iyonize olması sonucu plazma hâline geçer ve ışıma gerçekleşir. Kuzey ve güney ışıkları için de benzer durumlar söz konusudur. Güneş’ten gelen yüklü parçacıklar, düşük sıcaklıklı plazma katmanındaki oksijen ya da azot atomlarına çarparak onların iyonize olmasını ve ışıma yapmalarını sağlar.
Benzer şekilde, elektron bombardımanına uğrayan neon lâmbaları da bazı atomların iyonize olması sonucu plazma hâline geçer ve ışıma gerçekleşir. Kuzey ve güney ışıkları için de benzer durumlar söz konusudur. Güneş’ten gelen yüklü parçacıklar, düşük sıcaklıklı plazma katmanındaki oksijen ya da azot atomlarına çarparak onların iyonize olmasını ve ışıma yapmalarını sağlar.
Sıcak ve Soğuk Plazmalar
Plazmalar, çok düşük ya da yüksek sıcaklıkta görülürler. Dolayısıyla plazmalar soğuk ve sıcak plazma olmak üzere iki gruba ayrılır.
Soğuk plazma örnekleri; plazma topu, floresan lâmba, neon lâmbası, kutup ışıklarıdır.
Sıcak plazma örnekleri; Güneş, Güneş rüzgârları, yıldızlardır.
Plazmaların yüksek enerji yoğunluğuna sahip olması ve diğer enerji üretim yöntemlerine göre daha temiz olma-sı, plazma ile enerji üretimini beraberinde getirmiştir.
Plazmalardan Nerelerde Yararlanılır?
Plazmanın sanayide kullanıldığı birçok alan vardır.
Bunlardan bazıları,
* Mekanik delme araçlarından daha etkili bir ısıl delme aracı olarak
* Çok yüksek sıcaklıkta gerçekleşen bazı kimyasal tepkimelerin oluşumunda
* Ferromanyetik fırınlarda yardımcı enerji kaynağı olarak plazma fenerleri şeklinde kullanılmasıdır.
* Düşük ve yüksek frekanslı radyo dalgalarının iletimi şeklindedir.
2019-12-02 Admin Admin
Taglar: PlazmalarNedirNasılOluşur
| Dayanıklılık, Yüzey Gerilimi ve Kılcallık - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
Aurora Nedir? Aurora Nasıl Oluşur?
Gökyüzündeki doğal ışık görüntüleri olan auroralar, genelde gece çıplak gözle de izlenebilir. Bu doğa olayını bir bütün olarak görebilmek için, oluşma zamanlarında uzaydan bakmak gerekir. |
|
Adezyon ve Kohezyon Kuvveti
Daha önceleri sıvılar ve gazlar incelenirken yalnız ağırlık kuvvetlerinin etkisi altındaki özellikleri incelendi. Bu incelemeler yapılırken akışkanlar ideal olarak kabul edildi. Aslında hiç bir akışkan ideal değildir. |
|
Dayanıklılık
Gerekli hesaplamalar yapılarak, cücenin ebatlarının orantılı biçimde 10 kat artırılması durumunda kesit alanı / hacim oranı 10 kat azalır. Bu da daya-nıklılığının 10 kat azaldığı anlamına gelir. Bir cismin dayanıklılığı, boyut |
|
Düzgün Geometrik Cisimlerin Kesit Alanı, Yüzey Alanı ve Hacimlerinin Hesaplanması
Küp, Prizma, Slindir, Küre Kesit Alanı, Yüzey Alanı ve Hacimlerinin Hesaplanması |
Sayfa Yorumları