Katlı Oranlar Kanunu

J.Dalton, yaptığı çalışmalarda Joseph Proust’un sabit oranlar kanunundan yararlanarak iki farklı atom bir araya geldiğinde hep aynı bileşikleri mi oluşur sorusuna aradığı cevapta katlı oranlar kanununa ulaşır.

Karbon elementiyle oksijenin oluşturduğu iki bilşik vardır, bunlar;
karbon mono oksit ve karbon di oksit

Karbon mono oksit bileşiğinde;
Bir karbon atomu ile bir oksijen atomu birleşirken,

Karbon di oksit bileşiğinde;
Bir karbon atomu ile iki oksijen atomu birleşir.

Her iki bileşikte karbon atom sayıları sabit tutulduğunda oksijen atomları arasında 1/2 oranının olduğu gözlenir.

Dalton’un ulaştığı sunuca göre;
“iki element aralarında birden fazla bileşik oluşturuyorsa, bunlardan birinin sabit miktarıyla birleşen ikincisinin değişen miktarları arasında basit tam sayılı bir oran bulunur.”
Bu şekilde “Katlı Oranlar Kanunu” olarak bildiğimiz yasa bulunmuş oldu.

Dalton atom kuramı, kütlenin korunumu ve sabit oranlar yasalarına ve diğer deneysel gözlemlere dayanılarak önerilmiştir.

Dalton kuramının postulatları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

1. Elementler, görünmeyen ve atom denilen bölünmeyen parçacıklardan oluşmuştur..
2. Bir elementin bütün atomları özdeş olup aynı, kütleye, büyüklüğe ve kimyasal özelliklere sahiptir ve diğer bir elementin atomlarından farklı özelliklere sahiptir.
3. Kimyasal tepkimeler, atomların düzenlenme türünün, birleşme seklinin değişmesinden ibarettir. Atomlar kimyasal tepkimede oluşamaz ve parçalanamazlar
4. Bileşikler birden çok elementin atomlarından oluşmuşlardır. Herhangi bir bileşikteki iki elementin atom sayılarının oranı bir tam sayı ya da basit tam sayılı kesirdir.


Dalton kuramı, iki açıdan başarılıdır.
Birincisi
Kütlenin korunumu yasasını açıklar. Bir kimyasal tepkime, atomların yeniden düzenlenmesinden ibarettir ve sistemden hiçbir atom kaybolmuyorsa, tepkime sırasında toplam kütle sabit kalacaktır (Kütlenin korunumu)

İkincisi
Bir elementin tüm atomlarının kütlesi ve özelliği aynıdır. Eğer bir elementin tüm atomları kütlece aynı ise Bileşik nasıl elde edilirse edilsin. bileşiğin kütlece yüzde bileşimi aynıdır. (sabit oranlar)

NO2 ile N2O      →  Katlı oranı 4/1

N2O ile N2O3    →  Katlı oranı 1/3

NO2 ile N2O4    →  Katlı oran kanununa uymaz

C2H4 ile C3H6   →  Katlı oran kanununa uymaz

NO2 ile H2O      →  Katlı oran kanununa uymaz