Özellikleri, görülmesi, kullanımı, maruziyet kaynakları
Kadmiyum mavimsi çizgilenmeler gösteren gümüş beyazı renkte, yumuşak, işlenebilir, aşınmaya dayanıklı bir metaldir. Kaynama noktası düşük, buharlaşma basıncı yüksektir. 767 0C gibi nisbeten düşük ısılarda eriyerek kadmiyum oksit dumanı oluşturur. Kadmiyumun asetat, sülfit, sülfo-selenid, stearat, oksit, karbonat, sülfat, klorit bileşikleri vardır.Başlıca Zn, Pb-Zn, Pb-Cu-Zn cevherlerinden elde edilir. Aynı zamanda diğer metallerin geri kazanımından da elde edilir. Genellikle diğer metallerin elektro kaplamasında kullanılır. Pigment ve plastik sertleştirici olarak büyük miktarlarda Cd ve bileşikleri kullanılır. Cd-Ni pillerinde, düşük erime ısılı alaşımlarda ve Ag lehiminde de kullanılır. Primer ve sekonder Cd eritilmesi, Cd kaplama endüstrisi, alkalin pil fabrikaları, Cd pigment yapımı, kadmiyum alaşımları, kullanıcıları ve kaynakçılar risk grubundadır. Doğal bir element ve kullanımı çok yaygın olduğu için hemen her insan hava, su ve gıdalar yoluyla Cd’a maruz kalabilir. Sigara içimi ve tütün çiğnemekle de maruziyet söz konusudur.
Etki mekanizması
Kadmiyum vücuda ağızdan, solunumla veya ciltten alınır. Akciğerde depolanma hızı partikül çapıyla ters orantılıdır. İnhale edilen partiküllerin %50’si 0.1 µm, %20’si 2 µm çapındadır. Yeni oluşmuş Cd-oksit dumanlarının inhalasyonunda birikim maksimumdur. Alt solunum yollarında Cd oksit olarak depolanan Cd’un yaklaşık %60’ı absorbe olur. Cd sülfid gibi daha az çözünebilen Cd bileşiklerinin absorbsiyonu daha düşüktür. Ortalama ağızdan emilim hızı %5’tir. Düşük molekül ağırlıklı, metal bağlayan bir protein olan metallothioneine bağlanarak vücutta birikir. Birikimi başlıca karaciğer ve böbreklerde olur. Atılımı yavaştır, yarılanma ömrü 10 yılın üzerindedir. Başlıca idrarla, daha az olarak tükrük, feçes, saç ve tırnaklarla atılır. Sigara da çok önemli bir kadmiyum kaynağıdır. Sigara içenlerin kan kadmiyum düzeyi içmeyenlerin 4–5 katı kadardır. İnhalasyonla alınan kadmiyum, kadmiyum-sistein bileşimleri halinde kana ulaşır. Kadmiyum intoksikasyonu böbrek, kemik ve akciğerlerde hasar yapar.Klinik
1. Akut etkilera. Metal dumanı ateşi: Kadmiyum oksit dumanına maruziyetten kısa zaman sonra gelişen influenza benzeri bir sendromdur. Burun ve boğazda irritasyon, kuruluk, öksürük, baş ağrısı, halsizlik, titreme, ateş vardır. Genellikle kendiliğinden sonlanır.
b. Akut bronkopnömoni (kimyasal pnömoni): İlk aşaması metal dumanı ateşi gibidir. Birkaç saat sonra akut ÜSYE’na benzeyen semptomlar başlar; burun ve boğazda irritasyon, kuruluk, öksürük, başağrısı, baş dönmesi, halsizlik, ateş, göğüs ağrısı olur. Pulmoner ödem ve solunum yetmezliğine kadar ilerleyebilir. Akut maruziyetten günler sonra pulmoner ödeme bağlı ölüm görülebilir. Hayatta kalanlarda interstisiyel fibrozis ve amfizem gelişir.
2. Kronik etkiler
a. Nefropati: Klasik olarak fonksiyonel bozulma proksimal tüpleri etkiler ve tübüler tipte proteinüriye neden olur. Bunun özelliği, total proteinüri henüz normal sınırlar içerisinde iken beta-2 mikroglobulin ve retinol bağlayan protein gibi düşük molekül ağırlıklı proteinlerin kaybedilmesidir. Bazı işçilerde muhtemelen glomerüler disfonksiyona bağlı olarak yüksek molekül ağırlıklı protein kaybı da olur veya bu, düşük molekül ağırlıklı protein kaybına öncülük edebilir. Proteinüriye glukozüri, aminoasitüri, bozulmuş asit atılımı, böbreklerin idrarı konsantre etme kapasitesinin bozulması, Cd ve P atılımının artması ve plazma kreatinin düzeyinde artış eşlik edebilir. Kalsiüriye bağlı olarak böbrek taşları oluşabilir.
b. Akciğer sorunları: Solunum fonksiyonlarında bozulma, amfizem, KOAH, interstisiyel fibrozis
c. Kemik: Demineralisyon-osteomalazi, osteoporoz, spontan kırıklar gibi kemik lezyonları
d. Kemik ağrıları(Japoncada ’Itai Itai’ hastalığı)
e. Anozmi, nazal mukoza ülserleri
f. Diş boynunda sarı renklenme
g. Hafif anemi
h. Hafif karaciğer fonksiyon bozukluğu
i. Akciğer kanseri insidansında artış
j. Prostat kanseri gelişimi
Tanı
Öykü
1. Geçmiş hastalık ve maruziyet öyküleri, özellikle akciğer ve böbrek problemleri, geçmiş ve şimdiki akciğer ve böbrek toksinleri (sigara, silika, asbest, irritan gazlar, cıva, kurşun…) dikkatle sorgulanmalıdır.2. Kişisel davranışlar öğrenilmelidir(sigara, hijyen, hobiler, alkol tüketimi, tırnak yeme).
Fizik Muayene
Spesifik muayene bulgusu yoktur. Akciğerler, böbrekler ve iskelet sistemine yönelik muayene yapılmalıdır. Tansiyon ölçümü, 40 yaş üzerindeki erkeklerde prostat muayenesi yapılmalıdır.Tanısal Testler
1. Kan kadmiyum düzeyi: Son birkaç aydaki Cd maruziyetinin göstergesidir. Mesleki maruziyeti olmayanlarda <0.5 mcg/lt düzeyinde saptanır.2. İdrar kadmiyum düzeyi: Böbrek hasarı yoksa, vücut Cd miktarının aynasıdır. Normalde < 2 mcg/lt olmalıdır.
3. Hemogram BFT; BUN, kreatinin
4. İdrar analizi; Mikroskobik muayene, total protein ve beta-2 -mikroglobulin , glukoz, transferrin, kalsiyum, fosfat, aminoasitler, idrar protein elektroforezi
5. SFT
6. PA Akciğer grafisi
7. Ayakta direkt karın grafisi (radyoopak böbrek taşı araştırmak için)
8. Uzun kemik, skapula ve pelvis grafileri (osteomalazi ve kırık araştırmak için)
Ayırıcı Tanı
Diğer böbrek hastalıklarından ayrılmalıdır. Kadmiyum zehirlenmesi tanısı koymak için Cd’a bağlı proteinürinin tipik biyokimyasal yapısı ve vücut Cd miktarının yüksek olması yeterlidir.Tedavi
Spesifik tedavi yoktur.İşten uzaklaştırma;
1. Kadmiyum zehirlenmesi ve aşırı emilim düşünülen tüm işçiler
2. Böbrek fonksiyon bozukluğu gösteren olgular
3. Yaş veya sigara içimi ile açıklanamayan SFT bozukluğu olan işçiler
4. Kan kadmiyum düzeyi >15 mg/litre olanlar
5. İdrar kadmiyum düzeyi >15 mg/g kreatinin olanlar
6. İdrar Beta-2 mikroglobulin düzeyi <300 mg/litre olanlar Cd maruziyetinden uzaklaştırılmalıdır.
Komplikasyonlar
1. Böbrek yetmezliği2. Osteoporoz, kırıklar
3. Akciğer fibrozisi, amfizem, solunum yetmezliği
Prognoz
Cd’a bağlı proteinüri ve böbrek fonksiyon bozukluğu genellikle yavaş gelişir ve böbrek yetmezliğine neden olabilir. Maruziyetin sonlanmasından sonra proteinürinin düzelip düzelmediği konusundaki bilgiler yeterli değildir.Duyarlılık
Kronik bronşit, amfizem, astım gibi akciğer hastalıkları olanlar, böbrek, KVS hastalığı olanlar ve vücut Cd miktarı yüksek olanlar(muhtemelen mesleki maruziyete bağlı) diğerlerinden daha duyarlıdır.Önleme
Teknik kontrol tedbirleri alınmalıdır. Özellikle yeni salınan Cd oksit dumanlarına maruziyeti önlemek için solunum koruyucuları gereklidir. İşçiler eğitilmelidir. Mesai bitiminde iş elbiselerinin değiştirilmesi, duşİşe giriş muayenesi: Anamnez alınmalı, fizik muayene yapılmalıdır. Böbrek ve akciğerler dikkatle incelenmelidir. Sigara, silika, asbest, pamuk tozu, irritan gazlar, Pb, Hg maruziyetine dikkat edilmelidir. İdrarda proteinüri, glukozüri aranmalı, idrar sedimenti dikkatle incelenmeli, akciğer grafisi alınmalı, spirometri yapılmalıdır. Gerekirse bu testler periyodik muayenelerde tekrarlanmalıdır.
Periyodik muayene: Riskli alanda çalışan işçide ilk yıl 3 ayda bir sonrasında 6 ayda bir kronik kadmiyum etkilenmesine bağlı erken semptomlar, duyarlılığa yol açabilecek diğer hastalıklar değerlendirilmelidir. İlave olarak; kan ve idrar Cd düzeyi, idrarda total protein, albumin, retinol bağlayan protein ve beta 2 mikroglobulin düzeylerinin kantitatif ölçümü yapılmalıdır.
Tarama testleri: Periyodik muayenede BFT, yılda iki kez SFT yapılmalıdır.
İzlem
İşyeri ortamını değerlendirme: Kişisel toz örnekleyici ile işyeri havasında kadmiyum ve bileşiklerinin solunabilir ve total toz konsantrasyonu ölçülmelidir. Oral alımla GİS’den emilim olabildiği için, havadaki konsantrasyon her zaman emilim miktarını yansıtmaz. Ülkemizde kabul edilen ortam sınır değeri Kadmiyum ve çözünebilen bileşikleri için 0.2 mg/m3’, Kadmiyum oksit için 0.1 mg/m3’dür .Biyolojik değerlendirme:
Böbrek hasarı yoksa, idrar Cd düzeyi vücut Cd miktarının aynasıdır. Kan Cd düzeyi, son birkaç aydaki Cd maruziyetinin göstergesidir. Mesleki maruziyeti olmayan yetişkinlerde kan düzeyi genellikle 0.5 mcg/100 ml’nin, idrar düzeyi 2 mcg/L’nin altındadır (İdrar düzeyi 1016 idrar dansitesine göre veya 1 gr/L kreatinin konsantrasyonuna göre düzeltilmelidir). 10mcg/L’den yüksek kan kadmiyum değerinde acilen idrar kadmiyum değeri, kreatinin klirensi değerlendirilmelidir. 300 mcg/L değerini aşan Beta-2 mikroglobulin değeri durumunda bir ay içerisinde test tekrarlanmalıdır. Birbirini izleyen iki değerlendirmede kan kadmiyum değerinin >15mcg/L olması, idrar kadmiyum değerinin >15 mcg/g kreatinin olması , idrar Beta-2 mikroglobulin değerinin >300 mcg/L olması durumlarının herhangi biri gerçekleştiyse işten uzaklaştırma prosedürü uygulanır. İşe dönüş için, gereğinde her ay yapılacak işe geri dönüş değerlendirmesinde kadmiyum etkilenmesine bağlı semptom ve bulguların ortadan kalkması, idrar kadmiyum düzeyinin 10 mcg/g kreatinin, kan kadmiyum miktarının 10 mcg/L den düşük saptanmış olması gereklidir.2020-01-05 Admin Admin
Taglar: KadmiyumaBağlıHastalıklar
| Meslek Hastalıkları - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
Arsenike Bağlı Hastalıklar
Arsenik ve Bileşiklerine Bağlı Hastalıklar. Özellikleri, görülmesi, kullanımı, maruziyet kaynakları |
|
Hangi Hastalıklar Meslek Hastalığıdır?
Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı Meslek Hastalıkları Listesine göre tespit ve tayin edilir. |
|
Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları
Tendon, sinir, kas ve diğer yumuşak dokularda hasar yapacak tekrarlayıcı fiziksel hareketler ile oluşmaktadır. |
|
Anamnez Nedir? Anamnez Örnekleri
İyi bir meslek anamnezi hem hastalıkların başlaması ve ilerlemesini engeller, hem de işyerindeki diğer çalışanların korunmasını sağlar. İşyeri hekimi meslek hastalıkları tanısı koyabilmek için şu üç konuda yeteneğini artırmalıd |
|
Berilyuma Bağlı Hastalıklar
Berilyum ve Bileşiklerine Bağlı Hastalıklar. Kimyasal Etkenlere Bağlı Hastalıklar. Özellikleri, görülmesi, kullanımı, maruziyet kaynakları |
|
İnşaat Sektöründe Sağlık Tehlikeleri
İnşaat işleri ev, işyeri, fabrika, hastane, yol, köprü, tünel, stadyum, rıhtım, havaalanı gibi her çeşit inşaatın yapımı, bakımı, onarımı, yenilenmesi, değiştirilmesi, yıkılması işlerinin tamamıdır. İnşaat işçileri genellik |
Sayfa Yorumları