Mabet: İbadet edilen yer, ibadethane. Cami, kilise, havra, tapınak.
Mecusilik: Mecusilik, mecus dinine ait inanç ve akidelere dayalı tutum ve davranışların bütünü; temel akideleri ateşe (ışık) tapmak olan Zerdüştilik, Mithrailik, Zurvailik, Manilik ve Mazdekilik gibi çeşitli fırka ve mezheplerin ortak adı. Mecusiler, ateşe tapan, nur ile karanlığı iki hayır ve şer kaynağı olarak kabul eden topluluk.
Haniflik: Hz. İbrahim’in (as) dinine inanan kişilere hanif denir. Hanifler; Allah’ın birliğine inanır, puta tapıcılığı reddeder ve Kureyş’in puta tapıcılıkla ilgili yanlış gelenek ve inanışlarına karşı çıkarlardı.
Skolastik: inanç ve bilgiyi kilise ile özellikle Aristo’nun bilimsel sistemini uyumlu biçimde birleştirmeye çalışan Orta Çağ felsefesi.
Putperest: Puta tapan.
Bedevi: Arabistan’da göçebe yaşayanlara verilen ad.
1-İSLAMİYET’İN DOĞUŞU SIRASINDA DÜNYANIN GENEL DURUMU
AVRUPA
Siyasi, Sosyal ve Ekonomik Durum :
* Kavimler göçü sonrası Avrupa’da krallıklar güçlerini kaybettiler. Soyluların güç kazanmalarıyla birlikte tüm ortaçağ boyunca Avrupa’da etkili olacak olan siyasi yönetim biçimi " Feodalite ( Derebeylik) " ortaya çıktı.
NOT: Bu dönemde krallar yetkilerini derebeyler ile paylaşmak zorunda kalmışlar ve mutlak otoritelerini kaybetmişlerdir.
* Batı Roma İmparatorluğunun yıkılmasından sonra da yerine Vizigot, Ostrogot ve Frank krallıkları kurulmuştu ve bunlar kendi aralarında sürekli bir savaş içindeydiler.
* Aynı dönemde Macaristan’da devlet kuran Avarlar, Doğu Roma ve barbar kavimlerle mücadele içerisindeydiler.
Dini ve Toplumsal Yapı :
* Avrupa’nın büyük bir bölümü Hıristiyandı. Hıristiyanlık dininde de iki büyük mezhep ortaya çıkmıştı; Katoliklik ve Ortodoksluk.
NOT: Katolik Mezhebi : Daha çok, Orta , Kuzey ve Batı Avrupa’da yaşayanlar bu mezhebi benimsemişti. Dini merkezi Roma, dini lideri ise "Papa " dır.
* Avrupa’da, gözlem ve deneyi reddeden skolastik düşüncenin etkisi ile bilim ve düşünce sınırlandırılmıştı. Hz.İsa’nın yeryüzündeki vekili sayılan papaların Aforoz , Enterdi ve Endülüjans gibi güçlü yetkileri vardı.
NOT : Aforoz, bir Hıristiyanı dinden çıkarma ve toplum dışına itme, Enterdi, kralıyla birlikte bir ülkenin tamamının cezalandırılması, Endülüjans ise Hıristiyanların günahlarından kurtulmaları için, papalar tarafından satışa konulan af kağıdı, anlamına gelmektedir.
* Azınlık durumundaki Yahudilere ve farklı inanç mensuplarına baskılar yapılmaktaydı.
* Halk sosyal sınflara ayrılmıştı.Sınıflar arasında haklar açısından farklar bulunmaktaydı.
* Halk kitleleri kilisenin ve geniş toprak sahiplaerinin ağır baskısı altındaydı.
AFRİKA
* VI. ve VII yy.da Afrika kıtasının tamamı bilinmiyordu. Kuzey Afrika kıyılarıyla, Doğu Afrika kıyıları bilinmekteydi.Afrika’nın en önemli bölgeleri Kuzey Afrika ve Habeşistan’dı.
* İslamiyet’in doğuşu sırasında Kuzey Afrika, Bizans’a ( doğu roma ) bağlı ve Hıristiyanlığın etkisi altında bulunmaktaydı.
* Doğu Afrika kıyısında Kızıldeniz’in yanında, Habeşistan ’da Habeş Krallığı bulunmaktaydı. Habeşistanlılar; önceleri putperesttirler. İmparator "Ezana" döneminde Hristiyanlık kabul edilmiş ve resmi din Hristiyanlık olmuştu.
ASYA
a) Doğu Roma ( Bizans ) ( 395 - 1453 ) :
* Kavimler göçü (375) sonucu, Roma İmparatorluğu bütünlüğünü koruyamayıp, 395’te Batı ve Doğu olarak ikiye ayrılmış,Batı Roma İmparatorluğu 476 ’da yıkılmıştır.Doğu Roma İSE Başkenti İstanbul olmak üzere 1453 e kadar varlığını sürdürmüştür.
* Batı Roma’nın devamı kabul edilen Doğu Roma ( Bizans ) İmparatorluğu , zamanla Helenizm kültürünü benimsemiş, Ortodoks mezhebinden oldukları için de, Katolik olan batı Avrupa ile bağları zayıf olmuştur.
NOT: Ortodaksluk mezhebinin merkezi İstanbul, dini lideri Patrik ‘tir.
* Doğu Roma yani Bizans İslâmiyet’in doğuşu sırasında en güçlü Hıristiyan Devleti idi.
* Bizans İmparatorluğu , doğuda Sasaniler, güneyde Müslüman Araplarla , Batı’da Türk Avarlarla mücadele ettiler. Giderek gücünü yitiren Bizans’ı 1453 yılında Fatih Sultan Mehmed ortadan kaldırmıştır.
NOT: İslamiyet’in ortaya çıktığı 7.yy. başlarında Bizans İmp. siyasi ve sosyal karmaşaların yanında, Ortodoks mezhebi içindeki görüş ayrılıklarından dolayı dini karmaşalar da yaşamaktaydı.Ortodoksluk içinde bir de Monofizm Mezhebi ortaya çıkmıştı. Monofizm: Hz. İsa’nın şahsında tanrılıkla insanlığın birleştiği görüşüne inanan Hıristiyan mezhebidir.
b) Sasaniler ( 226 -650 )
* İran’da kurulmuştur. Kurucuları "Ardeşir", merkezleri "Medain" dir.Bizans’tAn sonra bölgedeki en güçlü devlettir
* Sasani’ler , Akhunlara karşı Göktürklerle işbirliği yaptılar ( İpek yolu egemenliği için). Ancak İpek yolunu Göktürklere kapatmaları üzerine Bizans’la ittifak yapan Göktürkler, saldırılarla Sasanileri zayıflattılar.
* Dini inançlarının temelini ateşe tapınmak olan "Zerdüştlük" oluşturmuştur.
NOT: Zerdüştlük, iyilik ve kötülük savaşını temel alır. İyilik tanrısı "Ahuramazda" ( Hürmüz), kötülük tanrısı "Angramanyu" (Ehrimen) arasında sürekli bir mücadele vardır.İyilik yapanlar öldüklerinde ışık dünyasına, kötülük yapanlar karanlık dünyasına giderlerdi.Bunun için aydınlık ve Işığa değer vermişler, Ateş’i kutsal kabul etmişlerdir.
Sürekli ateş yaktıkları, tapınma yerlerine "Ateşgede" denilir. Bundan dolayı Zerdüştler’e ateşe tapan anlamında"Mecusi" de denilmiştir.
c) Kök Türkler ( 552-630)
* 552 ’de Bumin Kağan tarafından kurulan I.Kök Türk Devleti, İslâmiyet’in doğuşu sıarsında Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmıştı, Doğu Kök Türkleri 630 yılına kadar , Batı Kök Türkleri 659 ‘a kadar varlığını sürdürmüştür. Kutluk tarafından 681’de kurulan II.Kök Türk Devleti’ne de Uygur-Basmil-Karluk Türkleri son verdiler.
* Türkler ve Araplar gerek ticaret gerekse savaşlar yoluyla ilişki içerisinde olmuşlardır.
* Halk arasında çağdaşı olan diğer toplumlardan farklı olarak kölelik anlayışı ve sosyal sınıf farklılığı yoktur
* Türkler Göktanrı’ya inanmaktaydılar. Bulundukları bölgede Hıristiyanlık, Zerdüştlük, Budizm, Maniheizm ve Yahudilik’te vardı. Ama bunlar Türkler arasında pek yaygın değildi
d) Hindistan
* Hindistan, Asya’nın güneyinde yer alan büyük bir yarımadadır. Çeşitli kavimlerin istilasına uğradığı için ve Bölgede çeşitli ırk, din ve kültürler var olduğ undan Hindistan’da siyasî bir birlik, devlet kurulamamıştır.Katı sınıf ayrılıklarına dayanan Kast sistemi toplum yapısının temelidir.
* Hindistan’da en eski din Veda Dinidir.Bu din tabiata ve tabiat varlıklarına tapınmayı esas alır.
e) Çin
* Güneydoğu Asya’da yer alan büyük bir ülkedir. Eski ve köklü bir medeniyet merkezidir.
* Çin’de feodal bir yapı bulunmaktadır. Yönetimde hanedanların egemenliği vardır. Egemen sınıf soylulardır.
* İpek yolu egemenliği Türklerle- Çinlileri karşı karşıya getirmiştir. Geniş ve verimli topraklarda tarım önemli etkinliktir.En önemli ekonomik kazancı İpek Yolu’ndan sağlamışlardır.
* Ülke içinde sürekli taht kavgaları yaşanmaktaydı.
* İslamiyetin doğuşu sırasında Çin’de Taoizm, Maniheizm, Konfüçyizm ve Budizm yaygın olan dinlerdir.
f) Japonya
* Asya’nın doğusunda Büyük Okyanus’ta birçok ada üzerinde kurulmuş olan ülkedir.
* İslamiyetin ortaya çıktığı 7.yüzyıl başlarında Japonya, bulunduğu bölgede siyasî yönden güçlü değil,ekonomik yönden de gelişmemiş bir ülkedir.
* Japonların ulusal dinleri, "Tanrıların Yolu" anlamına gelen Şintoizm idi.Çin ile ilişkileri sonucunda Japonya’da Taoizm, Konfüçyizm ve Budizm de benimsenmiştir.
NOT: Şintoizm; ulusal, çok tanrılı ve diğer dinlere tepki göstermeyen bir dindir. Doğa güçlerine ve ruhlara tapınma inancı, bu dinin en belirgin özelliğidir.
ARAP YARIMADASI
Siyasi Yapı :
* Arapların kökeni Sâmi ırkından gelmektedir. Samîler, Arap Yarımadası’nda yaşamışlar, zamanla buradan dağılarak İlk Çağdan bu yana Mezopotamya, Suriye, Filistin bölgelerinde etkin rol oynamışlardır.
* Arabistan üç önemli bölgeye ayrılır.
1- Necid: Arabistan’;ın ortasında, çölle kaplı bedevilerin yaşadığı topraklardır.
2-Yemen: Güneyde Arabistan’ın en tarıma elverişli ve zengin bölgesidir. Himyer de denilir.
3- Hicaz: Mekke ve Medine’nin de bulunduğu ticaret yolları üzerindeki Arabistan’ın en önemli bölgesidir.
* Bölgede Araplar arasında siyasi birlik sağlanamamıştır.
Uyarı: Arap Yarımadası’nda siyasal birliğin sağlanamamasının nedeni:
1-Arapların kabileler halinde yaşamaları,
2-Göçebe kabilerler arasında kan davaları ve rekabet
3-Arabistan’da çok değişik dini inanışların benimsenmiş olması,
4-Bizans ve Sasani İmparatorluklarının baskılarının sürmesi.
Din ve İnanış :
* İslamiyet’ten önce , Arapların büyük çoğunluğu puta tapıcıydı. Her kabilenin kendine özgü putu bulunurdu. Kabe, Araplarca kutsal sayılırdı. Burada Arap kabilelerinin putları bulunurdu. En önemli putları "Hübel-Lat-Menat-Uzza"dır.Araplar putları ziyaret için Kabe’ye gelirler ve kurban keserlerdi. Ziyaret zamanlarında kabileler arası çatışmalar yapılmazdı. Bu nedenle bu zamana "Haram Ayları" denilmiştir. (Zilkade, Zilhicce, Muharrem, Recep)Puta tapıcılık yanında, Mecusilik ( Zerdüştlük), Musevilik, Hristiyanlık gibi dinler de yaygındı. Ayrıca Hz.İbrahim’in dinine inananlar da vardı.Bunlara " Hanif " denilmiştir.
Sosyal ve İktisadi Hayat
* Arapların genel olarak yaşam biçimleri göçebe ve yerleşik olaraktı. Göçebe yaşam süren Araplara "Bedevi"denilirdi. Şehirde yaşayan yerleşiklere de “Medeni” denirdi.
* Erkeğin egemen olduğu bir aile yapısı vardır. Çok eşli evlilikler yaygındı. Kadınların miras hakkı yoktu.
* Kabileler arasında rekabet ve kan davaları yaygındı. Çöl yaşamının zorluğu, su kaynaklarının azlığı, yiyecek sıkıntısı bu rekabet ve kavgaların sebepleridir.
* Arapların yılın belli aylarında Kabe’ye yaptıkları ziyaret Mekke’ye ticari bir canlılık kazandırmıştır
NOT: Puta Tapmanın Ve Köleliğin Yaygın Olduğu İslâm Öncesi Arap Yaşantısına “CAHİLİYE DÖNEMİ” denir. Cahiliye döneminin en kötü adetlerinden biri de kız çocuklarının diri diri gömülmesidir.
Uyarı: Bu uygulamalar İslâmiyet’ten önmce Arabistan’da insan onur ve haklarına önem verilmediğini gösterir.
* Hicaz bölgesinin en önemli ticaret merkezleri Mekke, Medine ve Taif’ti. Mekkeliler daha çok ticaretle, Medineliler ise daha çok tarımla uğraşmışlardır. Göçebelerin en önemli geçim kaynağı hayvancılık, yerleşiklerin ise tarım ve ticaret olmuştur
Dil ve Edebiyat
* Yazı ve konuşma dili Arapçaydı. İslamiyet öncesi Araplar arasında hitabet ve şiir sanatları gelişmişti
* Kabe’yi ziyaret zamanlarında şairler yazmış oldukları şiirleri "Suk-u Ukaz "panayırında okurlardı. Düzenlenen şiir yarışmalarında kazanan eserler, Kabe’nin duvarlarına asılırdı.
NOT: Panayırlarda düzenlenen yarışmalar kısa süreli de olsa toplumsal barışı ve hoşgörüyü sağlardı. Şiir okuma yarışmaları Arap edebiyatının gelişmesinde etkili olmuştur. Yarışmada beğenilen şiirler, Kabe’nin duvarına asılır Bunlara "Muallakat-ı Seb’a" ( Yedi Askı) denilirdi., yarışmaları kazananlara çeşitli ödüller verilirdi.
2019-12-16 Admin Admin
Taglar: İslamiyetinDoğuşuİlkİslamDevletleri
| 9. Sınıf Tarih Notları - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
Abbasiler (750 - 1258)
Ebu Müslim’in, Emevi Devletini yıkarak Küfe’de Ebul Abbas’ı halife ilan etmesiyle Abbasi Devleti kuruldu. Abbasi halifesi Ebu’l Abbas Abdullah, Hz. Muhammed’in amcası Abbas’ın soyunciandır. |
|
Anadolu Selçuklu Devleti (1075 - 1308)
Süleyman Şah (1075-1086): Sultan Alparslan’ın Malazgirt Savaşı sonrasında verdiği emir gereğince,Anadolu’nun fethine katılan Süleyman Şah ve kardeşi Mansur Bey, Bizans’tan Konya ve çevresini, Afyon’u ve Kütahya’yı aldılar. |
|
Batınilik Faaliyetleri
Batınilik; Kur’an ayetlerini kendilerine göre yorumlayan ve ayetlerin gizli (batıni) manaları olduğunu iddia eden bir harekettir. Liderleri olan Hasan Sabbah’ın amacı; Selçukluları içten çökertmek ve Sünni Selçuklular arasında Bâtınil |
|
Anadolu Uygarlığı
Anadolu; verimli arazilere sahip olması , önemli ticaret yolları üzerinde bulunması, iklim şartlarının elverili olması , etrafının denizlerle çevrili olması gibi sebeplerle birçok devlete ev sahipliği yapmıştır. Anadolu uygarlığını o |
|
Avrupa Hun Devleti
BALAMİR önderliğinde Avrupa ya gelen Kuzey Hunları Tuna nehrini aşarak bugünkü Macaristan bölgesine gelmişler ve burada AVRUPA HUN DEVLETİNİ kurmuşlardır |
|
Çin Uygarlığı
Çin Uygarlığı Türk, Moğol ve Tibet Kültürlerinden etkilenmiştir. Hanedanlar (Bir sülalenin bireyleri, aynı sülalenin bireyleri tarafından yönetilme) tarafından yönetilmiştir. |
Sayfa Yorumları