BÖBREK VE YAPISI
* Bir çift olup, fasulye tanesi şeklindedir. Her böbrekten birer idrar kanalı çıkar. Bunlar aşağı doğru inerek idrar kesesinde sonlanır.
* Böbrek dıştan içe doğru;
Kabuk(korteks)
Öz bölgesi(medulla)
Havuzcuktan(pelvis) oluşur.
* Böbrekte yapı ve görev birimi nefrondur. Nefronların üre ve artıların süzüldüğü en önemli kısımları böbreğin kabuk kısmıdır. Nefrondaki yapılar
1) Glomerulus: Kılcal damarlardan oluşur.
2) Bowman Kapsülü: Glomerulusu sarar. Glomerulustan süzülme ile gelen kan sıvısı bowman kapsülüne geçer. Tek sıralı yassı epitelden meydan gelmiş yarım ay şeklindeki yapıdır.
3) Proksimal Kanal: Geri emilmenin meydana geldiği kıvrımlı kanallardır. Besin maddelerinin büyük bölümü buradan geri emilir.
4) Henle Kulpu: Özellikle su ve minareller geri emilir.
5) Distal Kanal: En son geri emilmenin meydana geldiği yerdir. Özellikle iyonlar burada geri emilir.
* Geri emilmenin yapıldığı yerlerin(proksimal kanal,henle kulpu ve distal kanal) çevresi kılcal damarlalar çevrilir.
* Böbreklere kan,böbrek atar damarı ile taşınır.Böbrek atar damarı O2 besin,üre ve ürik asit bakımından zengindir.
* Böbreğin öz bölgesinde ,tabanı kabuk bölgesine tepesi havuzcuğa bakan piramit şeklinde yapılar bulunur.
* Glomerulus + Bowman kapsülü = Malpighi cisimciği
* Glomerulus + Bowman kapsülü + henle kulpu = Nefron
KANDAN BOŞALTIM MADDELERİNİN SÜZÜLMESİ
* Böbreklerin görevi, hücrelerde oluşan ve kana verilen metabolizma artıklarını süzerek kandaki maddelerin belirli derişimde kalmasını sağlamaktır.
* Böbrek atar damarı ile gelen üre ve ürik asit, çeşitli tuzlar, iyonlar, glikoz yüksek kan basıncından dolayı bowman kapsülüne geçer. Süzülen sıvı tek sıralı yassı epitelden oluşan bowman kapsülünden henle kulpuna geçer. Bu sıvı kan plazmasına benzemekle birlikte sıvı içerisinde alyuvar,akyuvar ve kan proteinleri yoktur. Daha çok doku sıvısına benzer süzülme sonucu boşaltım kanalına geçen maddelerin yararlı olanları ve suyun bir kısmı kanalcığın duvarındaki hücreler tarafından geri emilerek tekrar kılcal damarlarla kan dolaşımına katılır.
* Emilen su miktarı vücudun o sıradaki su miktarına bağlı olup hipofizden salgılanan antidiüretik hormon tarafından ayarlanır.
* Üre , ürik asit fazla tuz ve fazla su idrar bileşimi şeklinde idrar toplama kanalı ile havuzcuğa, oradan da üreter ve idrar kesesine iletilir.
* Geri emilme ile emilen maddeler glikoz, yağ asitleri Na, Cl, K, mineraller bazı tuzlar, su, vitaminlerdir ve % 99 aktif taşıma ile olur.
* Kan basıncı ile atılan maddeler amonyak, üre, ürik asit, tuz ve zehirli maddelerdir.
BÖBREĞİN GÖREVLERİ
* Metabolizma sonucu meydana gelen artıkları süzmek
* Vücut sıvılarının bileşimlerini, doku sıvısı ile hücredeki su miktarlarını belirli yoğunlukta tutmak.
* Kandaki tuz ve diğer maddeleri dengede tutmak.
* Kararlı bir iç çevre sağlamak (homeostasis)
* Vücuttaki su miktarının ayarlanması hipofizden salgılanan antidiüretik hormon (ADH) tarafından yapılır. ADH az salgılandığında şekersiz diyabet hastalığı ortaya çıkar.
* Kanın pH’ını ayarlar.Kanın pH’ ı 7,4 tür.Bu Ph 7 - 7,7 olursa canlı ölür değişen Ph ı böbrekler düzeltir. Kanda asitliliğin artmaması gerekir bunu akciğer ve böbrek sağlar.
* Fazla miktarda deniz suyu içen insan ölür.Çünkü deniz suyunda % 3 tuz vardır. İnsan kanındaki tuz oranı ise % 0,9 dur.İnsan böbreği en çok % 2 tuz içeren sıvıyı süzebilir. Deniz suyu yutan bir insan böbreklerinin atabileceğinden fazla tuz yoğunluğundaki sudan içtiği için böbrek işlemini yapamaz. Kandaki tuz miktarı arttığından hücrelerden ve doku sıvısından kana su geçer, yani hücreler plazmoliz olur.
* Kıvrımlı kanala etki ederek minerallerin (Na, Cl iyonlarının)geri emilimini aldosteron hormonu sağlar. Bu hormon böbrek üstü bezinin kabuk bölümünden salgılanır.
BÖBREK-İDRAR YOLLARI HASTALIĞI
1. Şeker Hastalığı: Glikoz bowman kapsülünden idrara geçip ,geri emilemezse olur.
2. Albumin Hastalığı: Böbrekteki idrar süzen kapsüllerin bozulmasından meydana gelir.
3. Nefrit: Nefronların iltihaplanmasındandır.
4. Sarılık: İdrarda safra boyalarının görülmesidir. Safra kana emilir kandaki safra boyaları idrara geçer ve idrarın rengi koyu kırmızıya dönüşür. Hastanın göz akı ve derisi de sarımsı olur.
5. Böbrek Taşları: İdrarda oksalat, ürat, fosfat eriyik halde bulunur.İdrar yollarında bir iltihap yara, tıkanma olursa bunlar çökelerek böbrek taşlarını yapar. Böbrek taşları da böbrek kanamalarına ve şiddetli ağrılara sebep olur. Kanlı idrar çıkması görülür.
6. Üremi: Böbreğin yeterince üre süzememesi, durumunda kandaki üre miktarının artması ile oluşur.
BOŞALTIMA YARDIMCI ORGANLAR
1. Akciğer: CO2 ve az H2O atılır.
2. Ter Bezleri: Su üre ,ürik asit , tuz atılır.
3. Karaciğer: Reaksiyonlar sonucunda oluşan zehirli atıkları safra kanalı yolu ile ince bağırsağa oradan da dışarı atar.
4. Solungaçlar: Balıklarda solungaç yüzeyinden NH3 gibi azotlu artıklar ve fazla tuz atılır.
2018-09-01 Admin Admin
Taglar: İnsandaBoşaltımSistemi
| Biyoloji Ders Notları - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
Canlıları Oluşturan Bileşikler
Enerji Vericiler: Karbonhidrat, yağ, protein. Enerji Verimi: Yağ, protein, karbonhidrat. Yapıcı-Onarıcı: Protein, yağ, karbonhidrat. Düzenleyiciler: Protein, vitamin, mineraller, su |
|
Canlıların Sınıflandırılması
Canlıları, benzerlik ve akrabalık derecelerine göre gruplara ayırmaya sınıflandırma denir. 2 tip sınıflandırma vardır. |
|
Canlılık ve Çevre
Ototroflar (Üreticiler) İnorganik maddelerden organik madde sentezlerler. En fazla bulunan gruptur. İki tiptir. Fotosentetikler: Işık enerjisini kullanırlar. Klorofilleri vardır. Örnek: Yeşil bitkiler,bakteriler ve mavi-yeşil algler. |
|
Bir Bilim Olarak Biyoloji
Canlıların bütün özelliklerini ve hayat olaylarını inceleyen bilim dalına biyoloji denir. |
|
Bitkiler
Fotosentez yapan ototrof canlılardır. Yarı parazit bitkiler (ökseotu) fotosentez yapar, fakat su ve mineralleri konaktan alır. Tam parazit bitkiler (cinsaçı) fotosentez yapmaz. Bitkiler üremelerine göre sınıflandırılır. |
|
Bitkilerde Boşaltım
Yapraklarda, gövdede ve köklerde boşaltım. Kara bitkilerinde üç farklı organ sayesinde boşaltım gerçekleştirilebilir. |
Sayfa Yorumları