1. İlk Türk Devletlerinde Devlet Anlayışı
Türklerde devlete İl (el) adı verilirdi. İl aynı zamanda barış anlamında kullanılmıştır.Devleti yöneten hükümdar yönetme yetkisini Gök tanrı dan alır ve yaptığı tüm işlerden de Gök Tanrı ya karşı sorumludur. ( Kut Anlayışı)
Hükümdar devleti keyfi yönetemez, hükümdarın yetkilerini Töre ve Gök tanrı dini kısıtlardı.
Türkler Devlete baba, Vatana(ülke) ana demişlerdir.
Türk Cihan Hâkimiyeti Anlayışı: Türklerin dünyayı yönetme ve dünyaya hâkim olma fikridir.
Türklerde Devleti Oluşturan Unsurlar:
a) Bağımsızlık(Oksızlık): Türklerin sahip olduğu atlı göçebe yaşam tarzı, onların özgürlüklerine düşkün olmalarını ve bağımsızlığın milli bir karakter olmasını sağlamıştır.
b) Halk(Millet): Türklerde halk sınıflara ayrılmamıştır. Kişilerin ekonomik ve sosyal hakları bulunmaktaydı. ”Halk Devlet İçin Değil; Devlet Halk İçindir.” Anlayışı hakimdir.
c) Ülke(Vatan-Toprak): Türkler özgür olarak yaşadıkları ve egemenlik haklarını tam olarak kullandıkları topraklara yurt, ülke, uluş adını vermişlerdir.
d) Teşkilatlanma: Türkler teşkilatlanma, devlet kurma becerileri yüksek bir millettir.Tarih boyunca hiçbir zaman devletsiz kalmamışlardır.Devleti oluşturan boylar, güçlü bir siyasi birlik sağlayarak devleti yaşatmışlardır.
2. Türklerde Ordu
Türklerin tarih boyunca birçok büyük devlet kurmalarının temel etkenlerinden birisi güçlü ordulara sahip olmalarıdır. Bozkır göçebe hayatının zorlukları Türklerin mücadeleci ve disiplinli bir yapıya sahip olmalarına neden olmuştur.Türk Ordusunun genel özellikleri şunlardır.
a) Türk ordusunda ücretli askerlik yoktur. Halk kadın erkek ayırt edilmeksizin her an savaşa hazır durumda olduğu için Türk milleti için ordu-millet deyimi kullanılmıştır.
b) Sürekli ordunun bulunduğu Türk devletlerinde ordunun temeli atlı askerlere dayanır.
c) İlk düzenli orduyu Hun hükümdarı Mete 10 luk askeri sisteme göre (onbaşı, yüzbaşı, binbaşı, tümenbaşı) oluşturmuştur.
d) Ordunun başında savaşlara kağan gider, diğer hanedan üyeleri komutan olarak orduya Komuta ederlerdi.
e) Türk ordusunun temel silahları ok-yay ve kılıçtır.
f) Savaşlarda Turan taktiği (Hilal Taktiği– Kurt kapanı-Sahte Ricat) tekniği kullanılır.
NOT: İlk Türk devletlerinde Kağanı koruyan seçme muhafız birliklerine Böri, Keşifler yapan akıncı birliklerine deYelme denir.
3. Devlet Yönetimi
a) Kağan:Türk devletlerinde devletin başı, hakimiyeti Tanrıdan alan hükümdardı. Hükümdar kutsal sayılır ve ona tanrı tarafından bazı güçler verildiğine inanılırdı. Tanrı tarafından verilen bu güçler ; Kut ( Siyasi iktidar-Yönetme gücü, becerisi) Ülüg-Ülüş(İktisadi güç-Hükümdarın ülkeyi zenginleştirmesi ve halka bu bolluğu adil şekilde üleştirme paylaştırma gücü) Küç( savaş Yeteneği- Savaş kazanma becerisi) tür.
Kağan olabilmek için hükümdar ailesinden gelmek ve erkek olmak şartı vardı.
Töreye göre hükümdar 2 şekilde tespit edilirdi;
1- Kurultay tarafından seçilen
2- Baş hatunun en büyük oğlu.
İlk Türk devletlerinde hükümdarın unvanları; Kağan, Han, Yabgu, İl-teber, Şanyü ve İdikut
HükümdarlıkSembolleri; Otağ, Taht, Sancak, Davul, Sorguç, Kemer, Kılıç ve Kamçı
Kağanın görevleri:
1- Ülkeyi düşmanlardan korumak
2- Ülkede birlik be barışı sağlayıp boyları bir arada toplamak
3- Töre kurallarını uygulamak
4- halkı adaletli ve eşit yönetmek
5- Halkı giydirip doyurmak, refah seviyesini artırmak
6- ordunu başında sefere gitmek
7- Devlet görevlilerini atamak
8- Savaşa ve barışa karar vermek
9- Elçileri göndermek ve kabul etmektir.
Kağanın eşine hatun ya da katun denirdi. Hatunlar kendine has tahtına oturur, kurultay katılır, elçileri kabul eder, savaşa katılır ve hükümdar öldüğünde çocuklar küçük ise bir müddet devleti hatun yönetirdi.
Kağanın erkek çocuklarına Tigin denirdi. Tiginler küçük yaştan itibaren Ataman(İnal-İnanç) adı verilen öğretmenler gözetiminde şehirlere yönetici olurlardı.
Hunlar ülkeyi Orta-Doğu-Batı olmak üzere üç kısma ayırarak yönetirdi. Ortayı hükümdar doğuyu veliaht Tiginler batıyı ise hanedan üyeleri yönetirdi. Göktürk ve Uygurlar da ise ülke doğu-batı olarak ikili teşkilatla yönetilirdi. Doğuda kağan batıda ise hanedan üyeleri vardı.
b) Hükümet:
İlk Türk devletlerinde hükümete ayukı denirdi. Ayukının başında aygucı ve üge adı verilen vezir vardı. Ayukı halk arasında sevilen ve hanedan üyesi olmayan kişilerden seçilirdi.
Hükümette birçok görevliler vardı. Bu görevlilere buyruk(Bakan) adı verilirdi. Bu görevliler; Erkin(İlteber devlet memuru) – buyruk (bakan) – Tudun(Vergi memurları) – Tutuk(Vali) Bitikçi(kâtip)-Otacı(Hekim)-subaşı-(ordu komutanı9- Agıçı (Hazine görevlisi) – Tamgacı(Mühürdar)
c) Kurultay:
İlk Türk devletlerinde devleti ilgilendiren konuların görüşülüp karara bağlandığı meclislere Kurultay denirdi.
Kurultay üyelerine Toygun denilmekte olup Kağan, Hatun, Vezirler, Devletmemurları, BoyBeyleri, Komutanlar ve halkın ileri gelenleri kurultaya katılırdı.
Hunlarda Kurultay yılda 3 defa toplanırdı.
I. Kurultay; Kışın toplanır ve Dini mahiyette konular görüşülür.
II. Kurultay; İlkbaharda toplanır ve kağana bağlılık kurultayıdır.
III. Kurultay; Sonbaharda toplanır Savaş ve sayım kurultayı da denir. Halk ve hayvanlar sayılırdı.
Kağanı da genellikle Kurultay tespit ederdi. Kurultayın bulunması Türklerde demokratik bir devlet yapısı olduğunu gösterir. Her boyun küçük kurultayları da vardı. Kurultay sonrası Toy denilen şenlikler tertip edilirdi.
2019-12-01 Admin Admin
Taglar: İlkTürkDevletlerindeDevletTeşkilatı
| Tarih Ders Notları - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
17. ve 18. Yüzyıl Osmanlı Devlet Teşkilatı
Bu yüzyıllarda meydana gelen önemli değişmeler şunlardır. Osmanlı devletinde 18. yüzyılda sadrazamın güçlenmesiyle Divan Toplantıları Bab-ıali de(sadrazam konağı) toplanmaya başladı. |
|
Cumhuriyet Döneminde Eğitim (1938 e kadar)
Milli Mücadele eğitimi derinden etkilemiş, Anadolu’daki işgal kuvvetleri, okullarda kendi propagandalarını yaparken bazı okulları da kapatmışlardır. |
|
Cumhuriyet Döneminde Ekonomi (1938 e kadar)
Yeni Türk Devletinin ekonomi politikalarını belirlemek için 17 şubat - 4 Mart 1923 tarihleri arasında İzmir’de Türkiye İktisat Kongresi toplanmıştır. |
Sayfa Yorumları