Metabolizma sonucunda oluşan zararlı ve işe yaramayan maddelerin dışarı atılmasına boşaltım denir.
* Tek hücreli canlılarda çoğunlukla CO2 ve NH3 gibi artık maddeler doğrudan difüzyon veya osmozla dışarı atılır.
* Tatlı sularda yaşıyan canlılarda (paramesyum gibi) fazla suyu dışarı atan kontraktil kofullar bulunur.
OMURGASIZ HAYVANLARDA BOŞALTIM
* Sünger ve sölenterlerde boşaltım vücut yüzeyinden difüzyonla olur.
* Yassı solucanlardan planaryada boşaltım organı alev hücreleridir(protonefridyum). Alev hücresi içerisinde titrek siller bulunan boşluk vardır. Alev hücrelerindeki sillerin hareketi ile hücreye gire su boşaltım kanallarına itilir ve boşaltım deliğinden dışarı atılır. Alev hücrelerinin esas görevi vücudun su dengesini sağlamaktır. NH3 ve CO2 in bir kısmı vücut yüzeyinden difüzyonla atılır.
* Toprak solucanındaki boşaltım organı nefridyumdur. Vücudun her halkasında bir çift bulunur. Nefridyumun vücut içine bakan ucunda kirpikli huni bulunur. Kirpikli huniden ayrılan kanal vücut boşluğunda çok sayıda kıvrımlar yaparak bir sonraki halkadan dışarı açılır yani nefridyumlar arasında bir bağlantı yoktur. Kanalların üzerleri kılcal damarlarla çevrilidir. Kılcal damarlarda glikoz gibi yararlı maddeler ve suyun bir kısmı geri emilerek idrar oluşturulur ve bu boşaltım artığı dışarı atılır.
* Böceklerde boşaltım organı malpighi tüpleridir. Bu tüplerin kapalı olan serbest uçları organlar arasındaki boşluklara uzanır. Diğer uçları ise sindirim kanalının son kısmına bağlanır. Bu organlar vücut boşluğundaki kanda bulunan boşaltım maddelerini difüzyon ve aktif taşıma ile alır. Ve kasların kasılması ile bağırsağı boşaltır. Fazla su bağırsaktan geri emilir. Böcekler azotlu artıkları ürik asit kristalleri şeklinde atarak fazla su kaybını önler.
OMURGALI HAYVANLARDA BOŞALTIM
* Canlılardaki azotlu artık ürünleri amonyak ,üre,ürik asittir. Amonyağa göre üre,üreye göre de ürik asit daha az zehirlidir. Suda yaşayan canlılar amonyağı fazla enerji harcamadan kolayca suya verebilir. Karada yaşayan canlılar da ise amonyak daha az zehirli olan üre veya ürik asite daha fazla enerji harcanarak dönüştürülür. Üre suda kolayca çözünebilir ve böbreklerden atılıncaya kadar vücutta kalabilir. Ürenin vücuttan atılması su ile olur. Memeliler üreyi bol su ile dışarı atarlar. Karada yaşayan fakat vücuduna fazla su almayan böcekler sürüngenler ve kuşlarda üre suda çözünmeyen ürik asit kristalleri şeklinde atılır. Böylece vücuttan aşırı derecede su kaybı önlenmiş olur.
* Omurgalıların boşaltım organına böbrek denir ve 3 tiptir.
PRONEFROZ
Balık ve kurbağaların embriyo devreleri ile köpek balıklarında görülür. Esasını nefridyumlar teşkil eder. Nefridyumlar omurganın iki yanında uzanan kanala bağlanırlar. Nefridyumların önünde aorttan ayrılan kan damarlarının meydan getirdiği glomerulus denilen kılcal damarlar yumağı bulunur. Glomerulustan kirpikli hunilere süzülen artık maddeler ortak bir kanalla taşınarak kloaka getirilir ve oradan dışarı atılır.
MEZONEFROZ
Sürüngen,kuş ve memelilerin embriyoları ile balık ve kurbağaların erginlerinde görülür.Pronefroz tipi böbreğe benzer. Ancak kirpikli hunilerin yerini bowman kapsülleri almıştır.Bowman kapsülleri glomerulusu sarar. Bowman kapsülleri ayrı ayrı kanallara açılır.
METANEFROZ
Sürüngen kuş ve memelilerin erginlerinde görülür. Her bir bowman kapsülü ortak bir kanalla boşaltım kanalına ulaşır.
* Omurgalılarda üreme sistemi ile boşaltım sistemi birbirleri ile bağlantılı yapı gösterir(ürogenetal sistem). Müller kanalı ile dişi üreme sisteminin kanallarını oluşturur. Wolf kanalı erkeklerde üreme sisteminin kanallarını oluşturur. Wolf kanalı sürüngen, kuş ve memelilerde yanlızca üreme sisteminin kanalını oluşturur. Memelilerin ürogenital sistemi, sindirim sistemi ile ilgili değildir. Diğer omurgalılarda ürogenital sistemle sindirim açıklığı ortaktır. Bu tür canlılara tek delikliler denir.
2018-09-01 Admin Admin
Taglar: BoşaltımSistemi
| Biyoloji Ders Notları - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
Canlıları Oluşturan Bileşikler
Enerji Vericiler: Karbonhidrat, yağ, protein. Enerji Verimi: Yağ, protein, karbonhidrat. Yapıcı-Onarıcı: Protein, yağ, karbonhidrat. Düzenleyiciler: Protein, vitamin, mineraller, su |
|
Canlıların Sınıflandırılması
Canlıları, benzerlik ve akrabalık derecelerine göre gruplara ayırmaya sınıflandırma denir. 2 tip sınıflandırma vardır. |
|
Canlılık ve Çevre
Ototroflar (Üreticiler) İnorganik maddelerden organik madde sentezlerler. En fazla bulunan gruptur. İki tiptir. Fotosentetikler: Işık enerjisini kullanırlar. Klorofilleri vardır. Örnek: Yeşil bitkiler,bakteriler ve mavi-yeşil algler. |
|
Bir Bilim Olarak Biyoloji
Canlıların bütün özelliklerini ve hayat olaylarını inceleyen bilim dalına biyoloji denir. |
|
Bitkiler
Fotosentez yapan ototrof canlılardır. Yarı parazit bitkiler (ökseotu) fotosentez yapar, fakat su ve mineralleri konaktan alır. Tam parazit bitkiler (cinsaçı) fotosentez yapmaz. Bitkiler üremelerine göre sınıflandırılır. |
|
Bitkilerde Boşaltım
Yapraklarda, gövdede ve köklerde boşaltım. Kara bitkilerinde üç farklı organ sayesinde boşaltım gerçekleştirilebilir. |
Sayfa Yorumları