ASYA KITASI’NIN FİZİKİ ÖZELLİKLERİ
Asya kıtasındaki yer şekillerinin oluşumunda kıtada etkili olan Huron, Kaledonya, Hersinya ve Alp Himalaya kıvrım sistemi etkili olmuştur.
1. zamandan önce oluşan Huron kıvrım sistemi kıtanın güneyinde Arabistan ile Hindistan(Dekkan) yarımadalarında etkili olmuştur.
1. zamanda ilk oluşan Kaledonya kıvrımları kıtanın kuzeyinde Yenisey ve Lena nehirleri arasında etkili olmuştur.
1. zamanın sonunda Hersinya kıvrımları kıtanın Güneyi, Batısı ve Güneydoğusunda etkili olmuştur.
Kıtadaki en etkili kıvrım sistemi ise 3. zamandaki Alp Himalaya kıvrım sistemidir. Kıtanın batısından doğusuna kadar çok geniş sahada etkilidir. Kıtanın en yüksek yerleri bu kıvrım sisteminin olduğu yerlerdir.
Kıtanın ve aynı zamanda dünyanın en yüksek zirvesi EVEREST (8848 mt. ) Himalayalar üzerinde yer alır. Çin-Nepal sınırındadır. Kıtada buzul etkisi Avrupa’ ya göre çok azdır.
Asya kıtasında çok geniş alanlar kaplayan platolar vardır. Kapladığı alan en fazla olan, aynı zamanda yükseltisi en fazla olan platosu TİBET PLATOSU’dur.
Kıtada; Pamir, Orta Sibirya, Doğu Sibirya, Kazakistan, Dekkan, İran, Arabistan platosu gibi genişliği fazla olan platolar vardır. Ortalama yükseltisi en az olan platoyu ORTA SİBİRYA PLATOSU oluşturur.
Kıtanın en büyük ovasını BATI SİBİRYA OVASI oluşturur. Batı Türkistan ovasıda Asya
Kıtası’nın iç kesimlerindeki önemli bir ovadır. Ancak bir kısmını Kızılkum ve Karakum Çölleri oluşturur. Kuzey Sibirya Ovası’da önemli bir düzlüktür.
Orta Asya’da dağlar ve platolar arasındaki kapalı havzalarda önemli düzlüklerdir . Bunlar. TARIM ve TURFAN HAVZASI’dır. Turfan Havzası dünyanın en alçak havzasıdır. (-154 mt. )
Asya Kıtası’ndaki Kızılkum, Karakum, Taklamakan, Gobi, Tar, Rubul Hali, Nüfud, Deşt-i Lut, Deşt-i Kebir gibi büyük çöller vardır.
Asya’da akarsular tarafından oluşturulmuş büyük alüvyal ovalarda vardır. Bunlar: Mezapotamya (Irak), İndus Ovası (Pakistan), Ganj Ovası (Hindistan) ve Kuzey Çin Ovası’dır. (sarı ve mavi ırmaklar tarafından oluşturulmuştur.)
Yeryüzünde sadece Amerika ve Asya kıtasında bütün iklimler görülür. ( Amerika’yı bütün olarak düşünürsek geçerlidir. ) dolayısıyla da bütün iklim tipleri görülür.
En fazla görülen iklim tipini ise Karasal İklim tipi oluşurur.
Sıcaklıklar Kuzeyden Güneye doğru artış gösterir. Yıllık ortalama sıcaklık farkının en fazla olduğu yer ORTA ASYA’dır.
Kıtadaki yıllık yağış tutarında da büyük farklılıklar görülür. Kıtanın en az yağış alan yerleri;
Kuzey Kıyıları, Çöl alanları, çok yüksek dağlık alanlardır.
Kıtada en fazla yağış Güney ve Güneydoğu Asya’dadır. (Bu sahadaki yağışların fazla olmasındaki en etkili faktör Muson Rüzgarları’ dır. Dolayısyla buraya Muson Bölgesi adı verilir. ( Musonlar Asyası)
Kıtada yağışı en fazla ASSAM bölgesinde görülür. (Hindistan’ın Kuzeydoğusu) kıtanın ve aynı zamanda dünyanın en fazla yağış ölçülen istasyonu Assam’daki ÇERAPUNÇİ’dir. (11. 630 mm. )
Asya kıtasının akarsularının boyları uzun, su toplama havzaları geniş, eğimleri fazla, rejimleri düzensizdir.
Uzunluğu en fazla olan akarsuyu OBİ’dir. (5700 km. )
Kıta akarsuları döküldükleri yerlere göre gruplandırılır:
Kuzey Buz Denizi’ne dökülenler: Obi, Yenisey, Lena
Büyük Okyanusa dökülenler: Amur, Sarı (Hoang-ho), Mavi (Yangçe)
Hint Okyanusuna dökülenler: Mekkong, Brahmaputra, Ganj, İndus, Şattül Arap (Fırat-Dicle)
Kapalı havzaların en önemli akrsuları ise Seyhun (Siriderya), Ceyhun (Amuderya) ve Tarım’dır. Seyhun ve Ceyhun Aral Gölü’ne dökülür. Tarım ise Tarım havzasında kaybolur.
Obi Nehri; Ural, Altay ve Sayan Dağlarından beslenir.
Asya Kıtasında göl sayısı azdır.
En büyük gölünü Aral Gölü oluşturur. (64. 500 km kare. ), (Hazar deniz olarak kabul edildiği takdirde)
Diğer önamli göllerini ; Baykal, Balkaş, Issık, Lop, Zatsan, Lut gölleri oluşturur.
Her türlü iklim tipi görüldüğü için bitki örtüsünde de büyük çeşitlilik vardır. Her tür bitki örtüsü görülmekle birlikte 3 belirgin bitki örtüsü kuşağı seçilir ; Kuzey’de Tundra, Sibirya’da ve Güney’de Orman (Sibirya’da iğne yapraklı Tayga Ormanları), iç kesimlerde ve diğer bölgelerde Step bitki örtüsüdür.
Asya’da en fazla Step bitki örtüsü yayılış gösterir.
Kıta’nın yüzölçüm bakımından en büyük ülkeleri ; Rusya (17 milyon km kare), Çin (9, 5 milyon km kare), Hindistan’dır., (3,3 milyon km kare)
ASYA KITASI’NIN SOSYO EKONOMİK ÖZELLİKLERİ
Nüfusu en fazla olan kıtadır. Yoğunluk bakımından birinci sırada yer alır. Nüfusun dağılışında büyük farklılıklar görülür.
Nüfusun en az olduğu yerler : Kuzey Kıyıları, yüksek dağlık alanlar ve çöl sahalarıdır.
Nüfusun en fazla olduğu yerler ise: Güney ve Güneydoğu Asya’dır. Nüfusun %80’den fazlası burada yaşar. Nüfusu en fazla olan ülkeler: Çin (1. 2 milyar) ve Hindistan (936 milyon)’dır.
Asya Kıtası sanayileşmemiş bir kıtadır. En fazla sanayileşen ülkesi Japonyadır. Japonya kadar olmasada sanayileşen diğer ülkeler;Güney Kore, Tayvan, Malezya, Singapur, Endonezya, Çin, Rusya, İsrail, Türkiye’dir.
Bu ülkelerin dış satımında sanayi ürünleri ilk sırayı alır. Diğer kıta ülkelerinde ise hammaddeler ve tarım ürünleri ilk sırada yeralır.
Güneydoğu Asya ülkelerinde elektronik, otomotiv, demir-çelik ve makine sanayi sektörleri daha fazla gelişmiştir. Güneybatı ve Batı Asya’daki ülkelerde ise ; dokuma, tekstil, gıda, petro kimya sanayi sektörleri daha fazla gelişme göstermiştir.
Asya kıtasının ve aynı zamanda dünya’nın en fazla maden hammaddesi olan ülkesi JAPONYA’dır.
Kişi başına yıllık milli gelirin en fazla olduğu ülke JAPONYA’dır. (31. 450 $). Ekonomide tarım ön plandadır. Buğday ve pirinç temel ürünlerdir. Orta ve Batı Asya’da buğday, Muson Asya’sında çeltik ziraati önemlidir. Dünya pirinç üretiminin %90’ını Asya sağlar. Patates, Bezelye, Çay, Hindistan cevizi, Hurma, Kenevir, ürünlerininde %80’den fazlasını Asya üretir. Dünya Tütün üretiminin %50’den fazlasını Asya üretir. Çay üretiminde Seylan ve Çin ilk sıradadır.
Baharat üretiminde Hindistan, Endonezya, Malezya, Seylan ve Çin önde gelen ülkelerdir.
Kıtada hayvancılıkta önemli bir uğraşıdır. Orta Asya’da koyun ve sığır, Ön Asya’da (Güney Batı Asya) Koyun ve Keçi, Güney ve Güneydoğu Asya’da Manda besiciliği daha fazla görülür. Çin’de ise manda 380 milyondan fazladır. Domuz besiciliğide önemlidir. Dünya’da önemli üreticilerden biridir. Dünya’da beslenen Mandaların %90’ ını Asya Kıtası sağlar. (Muson Asya’sı)
İpek böcekçiliği ve ipek üretiminde Asya Kıtası ilk sırada yer alır. Birinci sırada Çin daha sonra Özbekistan ve Hindistan önemli üreticilerdir.
Balıkçılık faaliyetleri de Hayvancılığın önemli bir kolu olarak kıtada önem taşır. Dünya deniz ürünleri üretiminin %80’ ini Asya karşılar. Dünya tatlı su balık üretimininde % 50’ sini karşılar.
Japonya ve Çin balıkçılıkta ilk iki sırada yer alan ülkelerdir.
Asya Kıtası madenler bakımından zengin bir kıtadır. Yakıt madenlerinden; Taşkömürü rezervinin en fazla olduğu ilk iki ülke Rusya ve Çin’ dir.
Dünya petrol rezervlerinin % 75’ i Asya kıtasındadır. % 33’ ünden fazlası Rusya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’ nde bulunur. Daha sonra ise Güneybatı Asya gelir.
Hidroelektrik enerji üretiminde önde gelen ilkeler ; Çin, Rusya, Hindistan ve Endonezya’dır.
Kıtada hizmet sektörüde gelişme içindedir. Özellikle Turizm ve Ulaştırma sektörü gelişmektedir.
Turizm geliri en fazla olan ülkeler ; Filipinler, İsrail, Tayvan,, Tayland, Singapur’dur.
Asya Kıtası ulaşım yolları açısından Kuzey Amerika ve Avrupa Kıtası’na göre gelişememiştir. (Yüksek dağlar ve dağlık alanların fazla olması) Otoyollar bakımından en gelişmiş ülke Japonya’dır.
Kıtada Demiryolu ulaşımı daha fazla görülür. Japonya, Hindistan, Çin ve Rusya önde gelen ülkelerdir. Demiryolu hattı uzunluğu açısından Rusya ve Çin ; konfor, hız ve güvenlik açısından Japonya ilk sırada yer alır.
ORTA ASYA CUMHURİYETLERİ
Batı’da Hazar Denizi ve Ural Dağları, Kuzey’de Kazak bozkırları, Doğu’da Altay Dağları ve Çin sınırları içindeki Doğu Türkistan, Güney’de Tibet Platosu, Karakum, Hindikuş ve Kopet Dağları arasındaki sahaya ORTA ASYA denir.
Orta Asya tarih boyunca Türkler’ in yaşadığı, yerleştiği ve anayurdu olan yerdir.
Dünya’da insanların ilk yaşadıkları, yerleştikleri yerlerden birininde Orta Asya olduğu araştırmalarla belirlenmiştir. Günümüzden 100 bin ila 40 bin yıl önce Semerkand yakınlarında insanların yaşadıkları araştırmalarla belirlenmiştir.
Orta Asya’nın yazılı tarihi MÖ. 6. yy’ da Maveraünnehir’de yaşayan toplımlarda başlamıştır. Orta Asya’ da ilk ve en büyük Türk Devleti MÖ. 3. yy’ da kurulan Büyük Hun Devleti’dir. İkinci büyük Türk Devleti ise 6. yy’ da kurulan Göktürk Devleti’dir. Her iki devlette Büyük Okyanus’tan Hazar’a kadar ki alanda egemenlik kurmuşlardır. Orta Asya’ nın Kuzeydoğusu’ nda bugünkü Doğu Türkistan’ da 745 yılında kurulan Uygur Devleti de çağının önemli devletlerinden birisidir.
9. yy’ da orta Asya’da kültürel faaliyetler önem kazanmış Buhara, Semerkand ve Kaşgar en önemli kültür merkezleri olmuştur.
11. yy’da B. Selçuklu Devleti egemenliğinde kalmıştır. 13. yy’da Moğol istilasına uğramıştır. 16. yy’ dan 1991 yılına kadar yayılmacı politika izleyen Rusya’ nın kontrolünde kalmıştır. Sovyetler Birliği’ nin dağılmasıyla birlikte Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Tacikistan bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Bu ülkelerin toplam yüzölçümleri 5. 800. 000 km kare’ dir. Doğu Türkistan ile birlikte 7, 5 milyon km. kare’ yi bulur.
Orta Asya geniş düzlüklerin yer aldığı, yer yer geniş çöllerin ( Kızılkum, Taklamakan, Karakum ) bulunduğu yükseklikleri değişmekle beraber platoluk alanların yer aldığı, yükseklikleri 6000 m’ yi aşan sıra dağların görüldüğü, bir bütün olan kapalı havzadır.
Dağlar ve platolarla birbirinden ayrılmış en büyük havzalarını; Hazar, Balkaş, Çungarya ve Tarım oluşturur.
Orta Asya’ nın en önemli akarsularını; Seyhun, Ceyhun ve İrtiş nehri oluşturur.
En önemli göllerini ise; Hazar, Aral, Balkaş gölleri oluşturur.
Orta Asya’da Karasal iklimin Şiddetli Karasal tipi görülür.
Doğal bitki örtüsü Stepler’ dir. Bitki örtüsünden yoksun alanlarda vardır.
ORTA ASYA CUMHURİYETLERİ’ NİN BAZI FARKLI ÖZELLİKLERİ
- Yüzölçümü en büyük olan Kazakistan (2. 710. 000 km kare)
- Yüzölçümü en küçük olan Tacikistan (143 bin km kare)
- Yüzölçümü ikinci küçük olan Kırgızistan (199 bin km kare)
- Nüfusu en çok olan Özbekistan (22. 964. 000 )
- Nüfusu en az olan Kırgızistan ( 4. 405. 000 )
- Nüfus artış oranı en yüksek olan Özbekistan ( binde 28 )
- Nüfus artış oranı en düşük olan Kazakistan ( binde 9 )
- Kazakistan Türk nüfusunun en düşük olduğu ülkedir.
- Kişi başına düşen milli gelirin en yüksek olduğu ülke Türkmenistan’dır. (2120 $)
- Kişi başına düşen milli gelirin en az olduğu ülke Tacikistan’ dır.
- Step alanlarının, meralık alanların toplam yüzölçüm içinde ülke yüzölçüm oranına göre en fazla olan ülke Kazakistan’dır.
- Çöllerin ülke yüzölçümüne göre en fazla olduğu ülke Türkmenistan’dır. ( % 80 )
- Ortalama yükseltisi en fazla olan ülke Kırgızistan ’dır.
- Dağlık alanların ülke yüzölçümüne göre en fazla alan kapladığı ülke Kırgızistan’ dır. (Tyenşan ve Tanrı Dağları )
KAZAKİSTAN
Başkenti: Astana,
Yüzölçümü: 2. 717. 000 km kare,
Nüfusu: 16. 876. 000,
Komşuları: Özbekistan Kırgızistan, Çin ve Rusya’ dır.
Orta Asya’ nın ortasında yer alan, Orta Asya’ nın ve Türk Dünyası’ nın en büyük alanlı ülkesidir.
Ülkenin Doğu’ sunda Altay, Güneydoğu’ sunda ise Tanrı Dağları yer alır. Bu dağlık alanlar haricinde tamamen düzlüklerle kaplıdır.
Düzlük alanların büyük çoğunluğuna Kazak Bozkırları adı da verilir. Düzlük alanların bir kısmını ise çöller oluşturur.
En önemli akarsuları Seyhun ve İrtiş’ tir.
En önemli gölleri ise Balkaş (tamamı kendi topraklarındadır) ve özbekistan sınırındaki Aral’ dır. Hazar’ ada kıyısı vardır.
Karasal iklim tipi görülür.
Doğal bitki örtüsünü stepler oluşturur.
Nüfusun % 57’ si şehirlerde yaşar. Nüfusun %40’ ını Kazaklar oluşturur. Nüfusun büyük çoğunluğu ülkenin Kuzey ve Güney! indeki verimli tarım alanları ve sanayi bölgesinde toplanmıştır.
Almatı ve Çimkent önemli şehirlerindendir.
Ülkenin ekonomik faaliyetlerinde tarım en önemli gelir kaynağıdır.
Buğday en önemli tarım ürünüdür. (15 milyon ton yıllık üretim )
Meraların geniş yer tutmasından dolayı hayvancılıkta ülkede önem taşır. Karakul koyunları (Kürk yapımında hem yününden hem derisinden faydalanılır. ) yetiştirilir. Doğu’ sunda yarı göçebelik şeklinde koyun ve sığır besiciliği ilk sırada yer alır. At yetiştiriciliğinin hala önem taşıdığı bir ülkedir.
Yer altı kaynakları zengin olan bir ülkedir:
Yakıt madenlerinden rezervi ve yıllık üretimi en çok olanı Kömür’ dür. Daha sonra Petrol ve Doğal gaz gelir.
Metalik madenlerden; Demir, Boksit, Bakır, Çinko madenleri rezervi de yüksektir. Bağımsız Devletler Topluluğu’ nda Bakır üretiminde ilk sırada yer alır. En gelişmiş sanayi sektörünü maden sanayisi oluşturur. Demir-Çelik, Petro - Kimya, Zirai makinalar ve gıda sanayide gelişme içindedir.
Dünya’nın ikinci büyük uzay üssü BAYKONUR Kazakistan’ da dır.
Ticarette ise Kazakistan daha ziyade tüketim ve yatırım malları yer alır. Buna karşılık Kömür, Petrol ve diğer maddeleri satar.
ÖZBEKİSTAN
Başkenti: Taşkent,
Nüfusu: 22. 000. 000,
Komşuları: Türkmenistan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan, Afganistan
Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’ nin hepsine sınırı olan tek ülke’ dir.
Güneydoğu’ sundaki Fergana Vadisi Orta Asya’ nın en geniş ve en verimli vadisidir.
En önemli nehri Seyhun’ dur.
Ülkenin Güney’ inde Zerefşan Vadisi yer alır.
Kuzeybatı’ da Aral Gölü çevresinde Turan Ovası bulunur.
Orta kesiminde ülkenin yaklaşık %80’ ini kaplayan Kızılkum Çölü uzanır.
Taşkent, Semerkant, Buhara ve Fergana en önemli şehirleridir.
Ülke de karasal iklim görülür. Doğal bitki örtüsü step’ tir. Ülkenin %12’ sini orman bitki örtüsü oluşturur.
En önemli gölü Kazakistan sınırındaki Aral’ dır.
Nüfusunun %75’ ini Özbekler oluşturur. Nüfusunun %40’ ı şehirlerde yaşar.
Ülke ekonomisinde tarım ve hayvancılık ön plandadır. Sulama kanalları bakımından en gelişmiş ülkedir ve böylece tarım üretimi gittikçe artmaktadır.
En önemli tarım ürünü pamuk’ tur. Dünya’ nın sayılı pamuk üreticilerindendir. B.D.T. ’ nin pamuk üretiminin %65’ ini üretir.
Derisinden astragon kürk yapılan Karakul koyunları besiciliği hayvancılıkta ilk sırada yer alır. Sığır besiciliği de vardır.
İpek böcekçiliği ve ipek üretiminde ilk sırada yer alır.
Dokuma, Tekstil ve Maden sanayisi de gelişmiştir.
İhracatında; Pamuk, Tekstil ve Altın ilk sırada yer alır.
En önemli gelir kaynağını Altın satışı oluşturur.
TÜRKMENİSTAN
Başkenti: Aşkabat,
Komşuları: Afganistan, Özbekistan, Kazakistan ve İran’ dır.
Topraklarının % 80’ ini Çöller oluşturur. En geniş alanlı çölü Karakum’ dur.
İki önemli ovası vardır: Hazar yakınlarındaki Turan ve Ceyhun akarsuyu boylarıdır.
En önemli akarsuyu Ceyhun’ dur.
Hazar’ a kıyısı olan 5 ülkeden biridir. ( Rusya, Türkmenistan, İran, Kazakistan, Azerbaycan’ dır)
Karasal iklim görülür.
Ekonomisi tarıma dayanır. Orta Asya Cumhuriyetlerinde pamuk üreten ülkelerden biridir.
En önemli gelir kaynağını Petrol ve Doğalgaz satışı oluşturur.
DİĞER ASYA ÜLKELERİ
ENDONEZYA
Başkenti: Jakarta,
2. Dünya savaşı yıllarında Japonya’ nın egemenliğinde kalmıştır. Daha önce 160 yılda Hollanda’ nın egemenliğinde kalmıştır. 1945 yılında bağımsızlığını kazanmıştır.
Takım adalar ülkesidir. Beş büyük adası vardır: Borneo, Java, Sumatra, celeves ve Yeni Gine’ dir. En büyük adası Borneo’ dur.
Volkanizma faaliyetlerinin fazla görüldüğü bir ülkedir. Volkan Dağlarının ve faaliyetinin en fazla görüldüğü yer Sumatra ve Java adalarıdır.
Ülkede ekvatoral iklim görülür. Güneydoğu Asya ülkelerinden orman bitki örtüsünün en fazla yer kapladığı ülkedir. Nüfusunun % 40’ ı şehirlerde yaşamaktadır. Nüfusunun % 60’ ı Java adasında yaşamaktadır. Başkenti Jakarta Java adasındadır.
İlkel yaşantının hala devam ettiği ülkelerden biridir. Ülke ekonomisi tarım ve madenciliğe dayanmaktadır. Çalışan nüfusun yarıdan fazlası bu iki sektörde çalışmaktadır. En önemli tarım ürünleri: Mısır, Pirinç, Soya fasulyesi ve Hindistan Cevizi oluşturur. Kauçuk plantasyonları yönünden Dünya’ da 2. sırada yer alır. (1. Malezya, 3. Brezilya’ dır. )
Kereste üretiminde Dünya’ da 1. sırada yer alır.
En önemli madeni Petrol’ dür. İhracat ürünleri: Petrol, Doğalgaz, Kauçuk, Tarıma bağlı orman ürünleri ve Madenciliğe bağlı sanayi kolları gelişmiştir.
Asya kıtası’ nın önemli baharat üreticilerindendir.
JAPONYA
Başkenti: Tokyo’ dur. Takımadalar ülkesidir.
En büyük adaları: Hokkaido, Honşu, Şikoku, Kyuşu’ dur. En büyüğü Honşu’ dur.
Volkanizma faaliyetlerinin ve depremlerin çok fazla görüldüğü bir ülkedir.
En yüksek dağını; Honsu adasındaki Fuji yanardağı oluşturur. En büyük şehri olan Başkent Tokyo’ da Honşu’ dadır.
1945 yılında atom bombası felaketi yaşayan bir ülkedir. (Hiroşima ve Nagasaki şehirleri Atom Bombası atılan ilk ülkedir. )
Ülkede Hokkaido adası haricinde muson iklimi görülür.
Nedeni;
1. Oyoşio soğuksu akıntısı,
2. Adanın yüksek enlemlerde bulunması,
3. Muson rüzgarlarının etkisinin azalması.
Doğal bitki örtüsü ormanlardır.
Hiroşima Honşu adasında, Nagasaki ise Kyuşu adasındadır.
Japon halkına Aym halkıda denir.
Nüfusunun % 75’ şehirlerde yaşar. Nüfus artış hızı düşüktür. (binde 6). En fazla nüfuslanmış adası Honşu’ dur.
Ekonomisi sanayiye dayanır. Japonya’ nın en az gelişen sanayi sektörlerini ; Tekstil ve Silah sanayisi oluşturur.
Dış ticaret fazlalığı Dünya’ da en fazla olan ülkedir. (İhracat, ithalat’ tan fazladır. ) İhracatında ilk sırada yer alan ülke ABD’ dir.
Tarımsal faaliyetler açısından en önemli kolunu açık deniz balıkçılığı oluşturur. ( Dünya’ da 1. sırada)
Hammadde ithalatı dünyada en fazla olan ülkedir.
ÇİN HALK CUMHURİYETİ
Başkenti: Pekin,
Nüfusu: 1. 2 milyar,
Komşuları: Kazakistan, Moğolistan, Rusya, K. Kore, Laos, Birmanya, Vietnam, Bangladeş, Bhutan, Nepal, Hindistan, Pakistan, Afganistan, Tacikistan ve Kırgızistan’ dır.
Kara sınırı komşusu en fazla olan ülkedir.
Dünya’ da yüzölçümü bakımından Rusya ve Kazakistan’ dan sonra 3. sırada yer alır.
En önemli dağları; Altay, Tanrı ve Himalaya Dağları’ dır.
Dört büyük önemli platosu vardır: Kuzey’inde bulunan, İç Moğolistan ve Lös platoları; Güneybatısında bulunan Tibet ve Güney’ inde bulunan Yunnan platolarıdır. (En geniş ve en yüksek platosu Tibet’ tir. ) Tarım ve Çaydam kapalı havzaları bulunmaktadır.
İki büyük çölü vardır. Bunlar: Taklamakan ve Gobi’ dir.
Ovalar daha ziyade ülkenin Doğu’ sunda toplanmıştır. Bunlar:
Kuzey Ovası (Sarı ırmağın boyları), Orta Aşağı Gökırmak Ovası( Mavi ırmağın boyları)’ dır.
Orta Aşağı Gökırmak Ovası Pirinç’ in ve tatlı su balıkçılığının vatanıdır.
En fazla nüfuslanan yerler ovalardır. (yani Doğu’ su)
En önemli geçim kaynağı Tarım’ dır. En önemli tarım ürünü ise Pirinç’ tir.
Kuzey’ inde en fazla üretilen tarım ürünü ise Buğday’ dır.
Ülkede Çay üretimi de önemlidir. Ülkede ipek ve ipek böcekçiliği önem taşır.
Çin, Akdeniz balıkçığında Asya’ da Japonya’ dan sonra gelen ülkedir. Tatlı su balıkçılığında ise birinci sırada yer alır. En önemli madenleri ; Taşkömürü, Doğal gaz ve Petrol’ dür.
Ülkenin Doğal gaz üretiminin % 40’ ını Tibet karşılar.
2018-08-29 Admin Admin
Taglar: AsyaKıtasınınGenelÖzellikleri
| Coğrafya Ders Notları - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
21 Aralık Özellikleri
Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne 43°06′ lık açı ile gelir. Kış mevsiminin başlangıcıdır. |
|
21 Haziran Özellikleri
Dünya, kendi ekseni etrafındaki günlük dönüşünü sürdürürken, bir yandan da Güneş’in çevresinde dolanır. |
|
21 Mart Özellikleri
Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a 90° lik açı ile düşer. Gölge boyu Ekvator’da sıfırdır. |
|
Akarsu Aşınım Şekilleri
Vadi, Çentik, Boğaz, Kanyon vadi, Tabanlı vadi, Menderes, Dev kazanı, Peneplen, Peribacaları, kırgıbayır, plato |
|
Akarsularda Aşındırma
Akarsuyun, içerisinden geçtiği yatağı kazması ve kopardığı parçacıkları taşıması olayına aşındırma denir.Akarsular kimyasal ve fiziksel (mekanik) yollarla aşındırma yaparlar. |
|
Akarsularda Biriktirme
Akarsu biriktirmesinde etkili olan faktörler: Yatak eğiminin azalması (en fazla etkili faktör), Akış hızının azalması, Yük miktarının artması, Akımın düşmesi |
Sayfa Yorumları