Arsenike Bağlı Hastalıklar

Özellikleri, görülmesi, kullanımı, maruziyet kaynakları

Gümüşümsü-gri renkte metalloid bir elementtir. Arsenik bileşikleri 3 formdadır; inorganik ve organik bileşikleri ve arsin gazı. İnorganik trivalan ve pentavalan oksitleri ve bunların tuzlarıyla, arsenik metalinden daha çok karşılaşılır. Bunlar ortam havasında arsenit ve arsenat buhar ve partikülleri olarak karşımıza çıkarlar. Trivalan formu pentavalan formundan 2-10 kat fazla toksiktir. Başlıca organik bileşenleri şunlardır: arsenik trioksit (As2O3), bakır arsenit (Cu(AsO2)2), sodyum arsenit(NaAsO2), kurşun arsenat(Pb3(AsO4)2) ve arsenik pentoksit(As2O5).

Arsenik maruziyetinin sık görüldüğü işkolları:

1. Pestisid üretim ve kullanımı(ağaç korumada, dericilikte, tarımda)
2. Yarı iletken üretimi
3. Makine bakım onarımı
4. Alaşım (bakır ve kurşunlu) ve cam üretimi
5. Arsenik cevher eritme
6. Öğütme, eleme, taşıma, fırın, baca ve filtre bakımı
7. Organik arsenik bileşiklerinin üretim ve kullanımı
8. Pigment yapımı ve kullanımı
9. Zehirli boyaların yapımı ve kullanımı
10. Arsenik atığı temizleme


Arseniğin birçok bileşim içinde kullanılması çoğu ülkede yasaklanmış veya kısıtlanmıştır.


ARSİN GAZI; Arseniğin en toksik formudur. Nonirritan, renksiz, nötral bir gazdır. Kokusu pek hissedilmez. Kalay arıtma, asit tanklarında çamur temizleme, metal eritme, yarı iletken üretimi sırasında maruziyet olabilir.


Etki mekanizması

Partikülleri inhalasyonla, ağızdan ve hasarlı cildden alınabilir. Asitleri sağlam cildden de emilebilir. Trivalan formu vücutta heptavalan forma oksitlenebilir. İnorganik arsenik, etilasyonla asitlere dönüşür. Sülfhidril gruplarıyla etkileşerek, hücre metabolizması için yaşamsal olan enzim reaksiyonlarını bozar. Başlıca idrarla, az miktarda feçesle atılır. Alınanın %25’i ilk 24 saatte, %75’i ilk haftada atılır. İnorganik arseniğin yarı ömrü yarım saattir, 5-20 saatte etilasyonla metabolize olur.

 

Klinik



Akut etkiler


Akut zehirlenme nadirdir ve genellikle kaza sonucu olur. Ağızdan alındıktan sonraki ½ -4 saat içinde boğazda yanma, ödem, bulantı, yutma güçlüğü, epigastrik ağrı, sulu ishal, dehidratasyon ve şok görülür. Elementel arseniğin fatal dozu 70-180 mg’dır. Ölüm olmazsa, eksfoliyatif dermatit ve periferik nörit gelişebilir. Arsenik tozlarının inhalasyonu rinit, öksürük, göğüs ağrısı, dispne, larenjit ve farenjite neden olur.



Kronik etkiler
Cilt: Hiperpigmentasyon (3 -7 yıl sonra), deskuamasyon, ağız çevresinde herpes benzeri lezyonlar, el ayası ve tabanlarda hiperkeratoz, cilt kanseri.


Ağızdan alımdan 2-3 hafta sonra tırnaklarda Mees hattı, saç dökülmesi
Solunum sistemi: Nazal septum perforasyonu, kronik bronşit, akciğer bazallerinde fibrozis, yağlı
infiltrasyon, akciğer kanseri
Karaciğer: Siroz, kronik hepatit
Sinir sistemi: Ensefalopati, konvülziyon, tremor, koma, periferik nörit (önce duysal, sonra motor kayıpla giden akson dejenerasyonu)
Kan: Normokrom anemi, nötropeni, trombositopeni, aplastik anemi, eritrositlerde bazofilik
çizgilenmeler
GİS: Disfaji, mukoza erozyonları, karın ağrısı
Böbrek: Tübüler ve glomerüler hasar, oligüri, üremi
Periferal dolaşım: Vazokonstrüksiyon ve Raynaud sendromu
Kanser: Akciğer, etmoid, cilt kanseri (IARC grup 1). Cilt kanseri bazal veya skuamöz hücre tipindedir.
Genotoksisite: Kromozom aberasyonları



Arsin zehirlenmesi

Massif intravasküler hemolize neden olur. Semptomlar maruziyetten sonra saatler içinde gelişir. Hemoglobinüri(Porto şarabı idrar), deride sarılık(bakır bronzu renginde) ve karın ağrısı triadı vardır. Susuzluk, titremeler ve EKG değişiklikleri eşlik eder. Ölüm, hemoliz ve hemoglobinürinin sonucu olan akut böbrek yetmezliğine bağlıdır.



Tanı

Semptom ve bulgular, maruziyet öyküsü ve laboratuar bulguları tanıda yol göstericidir.



Öykü

Önceki meslekler, şimdiki maruziyet öyküsü, sigara, alkol ve ilaç kullanımı sorgulanmalıdır.



Semptom ve bulgular

Akut zehirlenme


1. Taşikardi, hipotansiyon, şok
2. SSS: Bilinç değişiklikleri, deliryum, koma, konvülziyonlar(akut ensefalopati)
3. Nefes ve vücut sıvılarında sarımsak kokusu
4. Kolera benzeri GİS semptomları; bol sulu ishal, kusma(bazen kanlı), dehidratasyon, hipovolemik şok.



Kronik zehirlenme

1. Sinsi seyreder. Klasik dermatit(hiperkeratoz=tozlu yoldaki çiğ taneleri görünümü) veya periferik nöropati (genellikle bilateral çorap-eldiven tarzında ağrılı paresteziler) görünümündedir.
2. Tırnaklarda beyazımsı, travmatik hasardakine benzer çizgilenmeler (Mees hatları) görülür.
3. Aritmiler görülür. Akut zehirlenmeden sonra EKG’de QT uzaması görülebilir, ventriküler fibrilasyon açısından izlem gerekir.
4. Kronik karaciğer ve böbrek hasarı sıktır.


Fizik Muayene

Vital bulgulara bakılmalı, cilt, burun, akciğer, kalp, sinir sistemi muayeneleri dikkatle yapılmalıdır.


Tanısal Testler

1. Kan arsenik düzeyi: Normalde 50 mcg/L’ yi asla geçmez. Akut zehirlenmelerde yüzlerce, binlerce mcg’a yükselir.
2. İdrarda arsenik spot testi
3. 24 saatlik idrarda total arsenik miktarı: tanı ve tedavinin takibinde yararlıdır. Günlük atılım 50 mcg’dan fazla değildir. 3 gün öncesine kadar deniz ürünleri tüketmiş olmak, sonuçları etkileyebilir. Toksisiteden inorganik arsenik sorumludur. Bu nedenle tedavi takibinin total arseniğe göre yapılması yanlış olur.
4. İdrarda arsenik metabolitleri: monometilarsenik asit(MMA), dimetilarsenik asit(DMA)
5. Serum asetaminofen düzeyi
6. KCFT: Bilüribin, AP, AST, ALT, GGT
7. BFT : BUN, Kreatinin
8. EKG: Aritmiler, QT uzaması



Ayırıcı Tanı

1. Akut batın nedenleri
2. Anemiler
3. Anksiyete
4. Dermatit nedenleri
5. Ensefalopatiler
6. Gastroenteritler
7. Hemolitik Üremik Sendrom
8. Demir, kurşun, cıva intoksikasyonları


 

Tedavi

Oral alımda; aktif karbon verilir ve kusturulur. Hipovolemi ve şok gelişirse, sıvı ve pressör ajanlar verilir.

Tanı kesinse, dimerkaprol 3-4 mg/kg, 4 saatte bir, 2 gün boyunca verilerek şelazyon tedavisi yapılır.

İdrar arsenik düzeyi 50 mcg/L. nin altına düşene kadar 12 saatte bir 3 mg/kg dozunda sürdürülür.

Arsin zehirlenmesinde hematokrit ve BFT takibi dikkatle yapılmalıdır. Alkali diürez sağlanmalıdır. Plazma serbest Hb miktarının 1.5 mg/dl’nin üzerine çıkması veya akut böbrek yetmezliği, kan değiştirme endikasyonunu doğurur. Arsin zehirlenmesinde dimerkaprol yararlı değildir.



Komplikasyonlar

Karaciğer, böbrek yetmezliği, hemolitik anemi, ölüm


Prognoz

Yüksek doz akut maruziyetlerde prognoz kötüdür.



Duyarlılık

Diyabet, KVS hastalığı, anemi, allerjik ve diğer cilt hastalıkları, nörolojik, karaciğer ve böbrek hastalığı olanlar, arsenik maruziyeti riski olan işlerde çalıştırılmamalıdır.



Hasta Bilgilendirme

1. Arsenik zehirlenmesi ve şüphesi olanlar
2. Ardışık iki ölçümde idrar Arsenik düzeyi 300 mcg/L üzerinde olanlar
3. Anemi, proteinüri, hematürisi olanlar
4. Maruziyet limitlerinin yarısıyla bile karşılaşmış olsalar, tüm gebe ve emzikli kadın işçiler
5. 1 ay arayla tekrarlanan KCFT takibinde persistan bozukluğu olanlar
6. Arsin zehirlenmesi geçirenler işten uzaklaştırılmalıdır. İşe dönüş için 3 aylık takipler yapılmalıdır. Bu kişiler idrar Arsenik düzeyleri 300 mcg/lt. nin altına düşmedikçe çalıştırılmamalıdır.




Önleme

İşyeri ortamını değerlendirme: İşyeri havasında arsenik konsantrasyonu ölçülmelidir. Ülkemizde kabul edilen arsenik ortam sınır değeri; 0,5 miligram /m3’dür.
1. En çok inorganik arsenik bileşiklerine maruziyet olur.
2. Arsin gazı dikkatle izlenmeli, kaçakları önlenmelidir.
3. Ortam ölçümleri önemlidir. Maruziyet limitlerinin altında tutulmalıdır.
4. İnhalasyon kadar oral alım da önemlidir.
5. İdrar arsenik düzeyi, biyolojik izlemde yararlıdır.
6. Kişisel koruyucu kullanımına özen gösterilmelidir.
7. İş hijyeni ve kişisel hijyene önem verilmelidir, iş ortamında yeme, içme, sigara kullanımı engellenmelidir.
8. Yeterli işaretleme yapılmalıdır.
9. İşe giriş muayenesi, çalıştırılması sakıncalı bireylerin tespiti açısından önemlidir.
10. Periyodik muayenelerin esası, semptomatik değerlendirme, fizik muayene, hemogram, KCFT, BFT ile etkilerin erken tesbitidir. ACG çekilmelidir. İdrar arsenik ve metabolitlerinin düzeyi total maruziyetin göstergesidir. Kan düzeyi, idrar kadar yararlı değildir.
11. Arsenik zehirlenmesi ve şüphesi olanlar, ardışık iki ölçümde idrar arsenik düzeyi 300 mcg/L üzerinde olanlar ve Arsin zehirlenmesi geçirenler işten uzaklaştırılmalıdır. İşe dönüş için 3 aylık takipler yapılmalıdır. Bu kişiler idrar arsenik düzeyleri 300 mcg/lt.’nin altına düşmedikçe çalıştırılmamalıdır.
Admin

Taglar: ArsenikeBağlıHastalıklar

Meslek Hastalıkları - İlginizi çekebilecek başlıklar
Hangi Hastalıklar Meslek Hastalığıdır?

Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı Meslek Hastalıkları Listesine göre tespit ve tayin edilir.
Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları

Tendon, sinir, kas ve diğer yumuşak dokularda hasar yapacak tekrarlayıcı fiziksel hareketler ile oluşmaktadır.
Meslek Hastalığı İstatikstikleri

2010-2011 yıllarında SGK istatistiklerine göre meslek hastalıkları;
Anamnez Nedir? Anamnez Örnekleri

İyi bir meslek anamnezi hem hastalıkların başlaması ve ilerlemesini engeller, hem de işyerindeki diğer çalışanların korunmasını sağlar. İşyeri hekimi meslek hastalıkları tanısı koyabilmek için şu üç konuda yeteneğini artırmalıd
Berilyuma Bağlı Hastalıklar

Berilyum ve Bileşiklerine Bağlı Hastalıklar. Kimyasal Etkenlere Bağlı Hastalıklar. Özellikleri, görülmesi, kullanımı, maruziyet kaynakları
İnşaat Sektöründe Sağlık Tehlikeleri

İnşaat işleri ev, işyeri, fabrika, hastane, yol, köprü, tünel, stadyum, rıhtım, havaalanı gibi her çeşit inşaatın yapımı, bakımı, onarımı, yenilenmesi, değiştirilmesi, yıkılması işlerinin tamamıdır. İnşaat işçileri genellik

Sayfa Yorumları

Yorum Ekle




İlginizi Çekebilir

Mesaj / Bildirim Gönderin