Kıta’ nın toplam yüzölçümü : 42. 037. 784 km² ’ dir. Bunun 24. 242. 364 km² ’ sini Kuzey ve Orta Amerika oluşturur.
Kıta genel olarak 82º Kuzey, 55º Güney enlemleri arasındadır.
Kuzey ve Güney Kutup noktasına en yakın olan kıtadır.
Güney Yarım Küre’ de en fazla kara parçasına sahip olan kıtadır.
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
Kuzey ve Güney Amerika’ nın yeryüzü şekilleri birbirine benzerlik gösterir. Kıta’ nın yeryüzü şekillerini 3 ana ünite meydana getirir: Platolar, Dağlar ve Ovalar.
Kıta’ nın en geniş platoları Kıta’ nın Doğu’ sunda yer alır. Kıta’nın Doğu’ sundaki platolar, Hersinya ve Kaledonya kıvrımları çevresinde, Huran kıvrımlarının üzerinde gelişmişlerdir.
Bu özelliği gösteren, Kıta’ nın en önemli platolarını Kuzey Amerika’ da Labrador ve Ozark, Güney Amerika’ da ; Guyana ve Brezilya platoları oluşturur.
Kıta’ nın Batı’ sında 3. Zamanda oluşan dağların çevresinde platolar yer alır. bunlarında en önemlilerini Kuzey Amerika’ da ; Colarado, Colombiya ve Büyük Havza oluşturur. G. Amerika’ da; Peru, Bolivya ve Patagonya Platoları oluşturur.
Amerika Kıtası’ nın ovalarının toplam yüzölçümü, Avrupa’ nın ovalarının toplam yüzölçümünden daha fazladır.
Kıta’ da kıyı ovaları fazla değildir.
Kıta’ nın en önemli kıyı ovaları K. Amerika’ nın Doğu’ sundaki Atlantik kıyı ovası ile K. Amerika’ nın Güney’ indeki Körfez kıyı ovasıdır.
Kıta’ da en çok iç ovalar yer alır. Kıta’ nın en büyük ovasını K. Amerika’ da Kayalık ve Appalach dağları ile göller Yöresi- Meksika Körfezi arasındaki merkezi ovalar oluşturur. ( Büyük Ovalar. ) G. Amerika’ da en önemli iç ovaları Parana ve Pampalar iç ovaları oluşturur.
Kıta’ daki dağlar Atlantik ve Pasifik cephesi dağları olmak üzere 2 gruba ayrılır.
Kıta’ nın Doğu’ sunda 1. zamanda oluşmuş yükseklikleri ve devamlılıkları fazla olmayan dağlara Atlantik Cephesi dağları adı verilir. Bu açıdan K. Amerika’ nın en önemli dağlarını Appalach Dağları oluşturur. (Bu dağlar ABD’ nin en zengin Kömür rezervi sahasıdır. )
Güney Amerika’daki bu oluşum özelliğini gösteren dağlara ise Atlantik Kıyısı Dağları adı verilir. Bu dağların büyük bir kısmı Brezilya sınırları içindedir.
Kıta’ nın Batı’ sında 3. Zamanda oluşan dağlara ise Pasifik Cephesi Dağları adı verilir. K. Amerika’ daki bu dağlara Kanditileraralar( Kayalık) denir. K. Amerika’ nın ve kayalık Dağları’ n en yüksek zirvesi Alaska’ daki Mc Kinley Dağı’ dır (6194 m. )
G. Amerika’ daki dağlara ise Ant Dağları adı verilir. devamlılığın ve yükseltinin en fazla olduğu dağlardır.
Ant Dağları’ nın, G. Amerika’ nın ve Amerika Kıtası’ nın en yüksek zirvesi Arjantin- Şili sınırındaki Acancagua Dağı’ dır. (7070 m. )
Orta Amerika’ da Kayalık ve Ant dağları’ nı birleştiren, aynı oluşum özelliği gösteren, yükseltisi fazla olmayan dağlar ve platoluk alanlar yer alır.
Amerika Kıtası’ nda çöller fazla yer tutmaz. K. Amerika’ nın en önemli çöllerini : Nevada ve Arizona çölleri oluşturur. G. Amerika’ da ise Atacama Çölü yer alır.
İKLİMİ
Kıta’ da Muson İklimi haricine bütün iklim tipleri ve kuşakları görülür.
Kıta’ da yıllık ortalama sıcaklıklar en fazla Ekvator’ dadır. En az ise Alaska ve Grönland’ dadır.
G. Amerika’ nın 2/3 ’ si Tropikal kuşakta yer aldığı için en fazla sıcak iklimler görülür.
K. Amerika’ da ise en fazla Orta Kuşak iklim tipleri görülür.
Kıta’ da ; Tropikal, Subtropikal, Orta Kuşak, Kutup Bölgeleri bitki örtüsü kuşakları görülür.
Amazon Havzası nemli tropikal ormanların en geniş alan kapladığı yerdir.
Kıta’ da orman bitki örtüsünün en fazla olduğu ülke Brezilya’ dır. (% 62’ si)
Amazon alçak sahası ova karakteri göstermesine karşılık, esas önemli olma özelliğini orman bitki örtüsü olması oluşturur.
Amerika Kıtası’ nda atlas Okyanusu’ na dökülen akarsuların boyları uzun, su toplama havzaları daha geniştir. 2 önemli su toplama kaynağı vardır. Bunlar:Kayalık ve Ant Dağları’ dır.
Kıta’ nın ve Dünya’ nın en uzun nehrini Missisipi oluşturur. Amerikan halkı uzunluğu ve ekonomik katkısından dolayı bu nehre Suların Babası adını vermiştir.
K. Amerika’ nın diğer önemli nehirleri ise : Yukon, Nelson, Kolarado oluşturur.
G. Amerika’ nın en önemli akarsuyu ise Amazon’ dur. Su toplama hazasının genişliği (7.000.050 km² ), debisinin yüksekliği, (120.000 m³/ san. ) açısından Dünya’ nın en önemli akarsuyudur. Atlas Okyanusu’ na döküldüğü kesimde med-cezir olayından dolayı birkaç metre yüksekliğinde su seddi meydana getirir ki buna Pororoca veya Amaçunu adı verilir. G. Amerika’ nın diğer önemli akarsuyunu ise San Francisco ve Parana ( Rio de La Plata) oluşturur.
Kıta’ da göller K. Amerika’ da toplanmıştır. K. Amerika’ nın ve Kıta’ nın en büyük gölünü Superior (83.100 km² ) oluşturur. Kanada ile ABD sınır sahasına Göller Bölgesi veya Göller yöresi adı verilir. Bu göller kanallarla birbirine bağlantılıdır. Lawrence Körfezine kadar bu durum devam eder.
Dünya’ nın ve Kıta’ nın en büyük yüzölçümlü ülkesi; Kanada’ dır. (9.970.106 km² ) Sonra ABD ve Brezilya gelir.
KITA’ NIN BEŞERİ ÖZELLİKLERİ
1995 yılına göre nüfusu 810 milyon’ dur. K. Amerika’ daki nufus artış hızı, Orta ve G. Amerika’ ya göre düşüktür.
Nüfus yoğunluğu en fazla Orta Amerika ülkelerindedir.
Alan olarak ise nufus yoğunluğu en çok olan yer Göller Yöresi ve Kaliforniya Yarımadası’ dır. Nüfus yoğunluğunun en az olduğu yerler ise Patagonya, Any dağları’ nın yüksek kesimleri, Alaska ve Kanada’ nın kuzeyi’ ve çöllerdir. En az olan yer ise Grönland’ dır.
Avrupalılar’ ın en fazla olduğu kıtadır.
K. Amerika’ ya en çok İngilizler; Orta ve G. Amerika’ ya ise İspanyollar ve Portekizliler göç eder.
Amerika’ da daha önceki yy. ’ larda yerlilerin kurduğu uygarlıklar vardır: Astekler, Meksika’ da ; İnkalar, Peru’ da ; Mayalar, Yukatan Yarımadası’ nda ; Şipkalar, Kolombiya’ da dırlar. en gelişmiş olanı İnka uygarlığıdır.
Kıta’ da günümüzde azda olsa ilkel yerleşmeler görülür. K. Amerika’ da yerlilerin Ren geyiği ve Bufala derisinden yaptıkları kulübelere Tipi adı verilir ve hâlâ kullanılmaktadır. Eskimoların kar evlerine ise İnglu adı verilir.
Ekvatoral Bölgede de ağaçtan yapraktan ve sazlardan yapılan kulübeler kullanılır.
Kıta’ da modern yerleşmeler en fazla ; ABD, Kanada ve Brezilya’ da görülür.
Şehir sayısı ve şehirli nüfus artışı Anglo Amerikan ülkelerinde ( ABD, Kanada) ve Orta Amerika ülkelerinde daha fazladır.
KITA’ NIN EKONOMİK ÖZELLİKLERİ
Kıta’ nın ekonomik faaliyetlerinde ülkeler düzeyinde büyük farklılıklar görülür.
Tarım faaliyetlerinde; ürün çeşitliliği ve zirai sistem çeşitliliği en fazla olan Kıta’ dır.
Kıta’ nın en önemli tarım ürünü; Buğday, Mısır, Pamuk, Tütün, Ayçiçeği, kahve, Kakao ve muz oluşturur.
Mısır, Buğday Pamuk, Tütün ve Ayçiçeği üretimi Dünya’ da en fazla olan ülke ABD’ dir
Kıta’ da Kahve üretimi en fazla olan ülke Brezilya’ dır.
Beslenen hayvan sayısı, et ve süt üretimi açısından ; ABD, Brezilya, Arjantin, Kanada başta gelir.
Arjantin özellikle koyun besiciliği ile ön plandadır.
Balıkçılıkta Anglo Amerikan ülkeleri başta gelir.
Dünya’ da balıkçılık faaliyetleri en gelişmiş olan ülke ABD’ dir
Balina avcılığında ise Japonya, Norveç ve ABD ilk üç sırayı oluşturur.
Kıta’ nın bazı sahaları madenler bakımından zengindir.
Demir, Bakır ve Kurşun maden rezervi en çok olan kıtadır.
Demir madeni rezervinin Dünya’ da en fazla olduğu ülke Brezilyadır.
Bakır madeni en çok kıtada ABD’ de bulunur.
Yakıt madenleri içinde kıtanın en önemli rezerv kaynağını Linyit kömürü oluşturur. Linyit kömürü rezervinin en fazla olduğu kıtadır.
- Dünya Linyit Kömürü rezevinin % 49’ u,
- Dünya Taş Kömürü rezervinin % 25’ i,
- Dünya Petrol rezervinin % 15’ i bu kıtadadır.
Yıllık kömür üretimi Dünya’ da en fazla olan ülke 9 milyon tonla ABD’ dir.
Hidroelektrik enerji üretiminde kıtada ; ABD, Kanada, Brezilya, Meksika, Peru ve Kolombiya önde gelir.
Alternatif enerji kaynaklarından enerji üretme çalışmalarının ve harcamalarının en fazla olduğu kıtadır.
SANAYİ
Kıta’ da en fazla sanayileşmiş olan ülke ABD’ dir. 2. sırada ise Kanada gelir.
Bu ülkelerde her alanda sanayi üretimi gelişmiştir.
Meksika, Venezüella, Brezilya ve Arjantin! sanayileşme hızı yüksek olan ülkelerdir.
Meksika ve Venezüella’ da ; madenciliğe bağlı ( Petro- Kimya )sanayi kolları ; Arjantin’ de, tarıma bağlı sanayi kolları(Gıda endüstrisi); Brezilya’ da, tarım, orman ürünleri, demir- çelik sanayi kolları ülke ekonomisine en çok katkı sağlayan öncü sektörlerdir.
Dünya’ da kişi başına ne fazla gıda maddesi tüketen ve en fazla kalori alan ülke; ABD’ dir.
Dünya’ da ; enerji tüketimi, otomobil ve telefon kullanımı en fazla olan ülke ABD’ dir.
ULAŞIM
Ulaşım yolları çeşitliliği en fazla olan kıtadır. Kara ulaşımında en büyük zorluk, ekvatoral ormanlarda ve Ant Dağları’ nda görülür.
Kara yolu ulaşımında en fazla gelişen ülke ABD’ dir.
Hava yolu ulaşımında da ABD ve Kanada gelir.
Kıtada deniz yolu ulaşımında en büyük gelişmeyi 15 Ağustos 1914 yılında açılan Panama Kanalı sağlamıştır. Yapımını Fransızlar başlatmış, ABDliler bitirmiştir.
TİCARET
Kıta ülkelerinin ihracatında bazı ürünler ön plandadır:
- Brezilya’ da; Orman ürünleri, Demirçelik, Kahve,
- Meksika ve Venezüella’ da ; Petrol,
- Arjantin’ de canlı hayvan (koyun), et ve süt ürünleri,
- ABD ve Kanada da çeşitlilik vardır.
- Dünya’ da kıtada ticaret hacmi en yüksek olan ülke ABD’ dir.
- Kıtada turizm geliri en fazla olan ülke ABD’dir. (60 milyar $)
- Kişi başına yıllık milli gelirin en yüksek olduğu ülke ABD’ dir. (24. 750 $).
2018-08-29 Admin Admin
Taglar: AmerikaKıtasınınGenelÖzellikleri
| Coğrafya Ders Notları - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
21 Aralık Özellikleri
Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne 43°06′ lık açı ile gelir. Kış mevsiminin başlangıcıdır. |
|
21 Haziran Özellikleri
Dünya, kendi ekseni etrafındaki günlük dönüşünü sürdürürken, bir yandan da Güneş’in çevresinde dolanır. |
|
21 Mart Özellikleri
Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a 90° lik açı ile düşer. Gölge boyu Ekvator’da sıfırdır. |
|
Afrika Kıtasının Genel Özellikleri
Afrika adı, Kartaca’ ya ilk gelen Romalılar’ın Afri veya Africani olarak bilinen oymaklarından alınmıştır. Afrika kıtası geç tanınan bir kıtadır. |
|
Akarsu Aşınım Şekilleri
Vadi, Çentik, Boğaz, Kanyon vadi, Tabanlı vadi, Menderes, Dev kazanı, Peneplen, Peribacaları, kırgıbayır, plato |
|
Akarsularda Aşındırma
Akarsuyun, içerisinden geçtiği yatağı kazması ve kopardığı parçacıkları taşıması olayına aşındırma denir.Akarsular kimyasal ve fiziksel (mekanik) yollarla aşındırma yaparlar. |
Sayfa Yorumları